Recht op een eerlijk proces: voorstel over informatie in strafprocedures aangenomen

Luxemburg, 27 april 2012. "Hierbij verklaar ik dat u recht heeft op… een verklaring van rechten". Binnenkort geldt dit recht voor iedereen die in de Europese Unie i wordt gearresteerd of vastgehouden. Vandaag hebben de EU-ministers van Justitie namelijk een wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie goedgekeurd over het recht op informatie van verdachten in strafprocedures. Volgens de nieuwe richtlijn betreffende het recht op informatie in strafprocedures moeten verdachten van een strafbaar feit over hun rechten worden geïnformeerd in een taal die zij verstaan. Het is de bedoeling dat EU-landen i arrestanten of personen tegen wie een Europees aanhoudingsbevel i loopt, via een schriftelijke verklaring wijzen op de grondrechten die zij in een strafprocedure genieten. De nieuwe wet wordt waarschijnlijk binnen enkele weken bekendgemaakt in het Publicatieblad van de EU en treedt twee jaar later in werking. Jaarlijks zijn er in de 27 lidstaten naar schatting 8 miljoen strafzaken waarvoor de nieuwe regels gelden. Momenteel bestaat dit recht op informatie maar in ongeveer een derde van de lidstaten.

"Het recht op een eerlijk proces is een van de hoekstenen van de Europese rechtsstelsels," zei vicevoorzitter Viviane Reding i, EU-commissaris voor justitie. "Door deze nieuwe EU-wet wordt dit recht beter beschermd. Iedereen zal onmiddellijk in begrijpelijke taal op zijn rechten worden gewezen. Onze gezamenlijke inspanningen om ervoor te zorgen dat Europeanen overal in de EU toegang tot de rechter hebben, zijn vandaag beloond. Ik dank het Europees Parlement i en de EU-ministers van Justitie voor hun steun voor dit Commissievoorstel. Het is een goed teken dat dit recht op een eerlijk proces zo snel kon worden geregeld voor alle 500 miljoen EU-burgers."

Achtergrond

De Europese Commissie heeft de nieuwe wet in juli 2010 (IP/10/989) voorgesteld als onderdeel van een breder pakket maatregelen dat het recht op een eerlijk proces in de hele EU moet waarborgen. Het is het tweede initiatief dat EU-commissaris Reding (Justitie) heeft genomen om gemeenschappelijke minimumnormen voor strafzaken vast te stellen en het vertrouwen in de Europese rechtsruimte te stimuleren. Het eerste voorstel, betreffende het recht van verdachten op tolk- en vertaaldiensten (IP/10/1305), keurden het Europees Parlement en de Raad in oktober 2010 goed.

De richtlijn waarborgt dat politie en openbaar ministerie verdachten informeren over hun rechten. Wordt iemand gearresteerd, dan zal hem deze informatie worden meegedeeld in de vorm van een schriftelijke verklaring in eenvoudige, alledaagse taal. Bij arrestatie moet de verdachte deze zogenoemde verklaring van rechten altijd worden voorgelegd, of hij er nu om vraagt of niet. Zo nodig ontvangt hij de informatie in vertaling. Hoewel de EU-lidstaten zelf de precieze bewoordingen van deze verklaring mogen kiezen, bevat het voorstel van de Commissie een model in elk van de 22 talen van de EU (zie bijlage). Zo weten burgers ook buiten hun landsgrenzen waar zij aan toe zijn en blijven de vertaalkosten beperkt.

De verklaring van rechten bevat praktische gegevens over de rechten van arrestanten en gedetineerden, zoals:

• - 

  het zwijgrecht,
• - 

  het recht op een advocaat,
• - 

  het recht op informatie over de tenlastelegging,
• - 

  het recht op vertaal- en tolkdiensten, indien de betrokkene de procestaal niet verstaat,
• - 

  het recht om na aanhouding snel te worden voorgeleid,
• - 

  het recht om iemand anders in kennis te stellen van de arrestatie of de detentie.

De verklaring van rechten moet gerechtelijke dwalingen helpen voorkomen en het aantal beroepszaken beperken.

Op dit moment is de kans dat een burger bij aanhouding en strafrechtelijke vervolging naar behoren op zijn rechten wordt gewezen, niet in de hele EU gelijk. In sommige lidstaten worden verdachten alleen mondeling geïnformeerd over hun procedurele rechten en in andere lidstaten wordt de schriftelijke informatie alleen op verzoek verstrekt.

Krachtens artikel 82, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met het oog op de bevordering van de wederzijdse erkenning van rechterlijke beslissingen en de verbetering van de politiële en justitiële samenwerking in strafzaken met een grensoverschrijdende dimensie, kan de EU maatregelen vaststellen om de rechten van EU-burgers overeenkomstig het EU-Handvest van de grondrechten te versterken.

Het recht op een eerlijk proces en de rechten van de verdediging zijn vervat in de artikelen 47 en 48 van het EU-Handvest van de grondrechten en in artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens.

In juni 2011 stelde de Commissie een derde maatregel voor om de toegang tot een advocaat en contact met familieleden te garanderen (IP/11/689). Dit voorstel wordt momenteel besproken in het Europees Parlement en de Raad.

Voor meer informatie

Homepage van vicevoorzitter Viviane Reding, EU-commissaris voor Justitie:

http://ec.europa.eu/reding

Algemene nieuwssite van DG Justitie:

http://ec.europa.eu/justice/news/intro/news_intro_en.htm

Europese Commissie - rechten van verdachten en beklaagden:

http://ec.europa.eu/justice/criminal/criminal-rights/index_en.htm

ANNEX I

Indicative model Letter of Rights:

The sole purpose of this model is to present an illustration of a Letter of Rights with a view to helping the national authorities when preparing such Letter at national level. Member States are not bound to use this model. When preparing their Letter, they may amend this model to align it with their national applicable rules and add further useful information.¹

You have the following rights:

A. ASSISTANCE OF A LAWYER / ENTITLEMENT TO LEGAL AID

You have the right to speak confidentially to a lawyer. A lawyer is independent from the police. Ask the police if you need help to get in contact with a lawyer, the police shall help you. In certain cases the assistance may be free of charge. Ask the police for more information.

B. INFORMATION ABOUT THE ACCUSATION

You have the right to know why you have been arrested/detained and what you are suspected of having done.

C. INTERPRETATION AND TRANSLATION

If you do not speak or understand the language, you have the right to be assisted by an interpreter. This is free of charge. The interpreter may help you to talk to your lawyer and is required to keep the content of this communication confidential. You have the right to translation of at least the relevant passages of essential documents, including any order by a judge allowing your arrest or keeping you in custody, any charge or indictment and any judgment. You may in some circumstances be provided with an oral translation or summary.

D. RIGHT TO REMAIN SILENT

While questioned by the Police or judicial authorities, you are not obliged to answer questions about the alleged offence. Your lawyer can help you to decide on that.

E. ACCESS TO DOCUMENTS

When you are arrested, you (or your lawyer) have the right to access essential documents you need to challenge the arrest or detention. If your case goes to court you (or your lawyer) will have the right to access material evidence for or against you.

F. INFORMING SOMEONE ELSE ABOUT YOUR DETENTION / INFORMING YOUR CONSULATE OR EMBASSY

When you are arrested, tell the police if you want someone to be informed of the detention, for example a family member or your employer. In certain cases the right to inform other persons of your detention may be temporary limited. The police will be able to tell you.

If you are a foreigner, tell the police if you want your consular authority or embassy to be informed of the detention. Also tell the police if you want to contact an official of your consular authority or embassy.

G. URGENT MEDICAL ASSISTANCE

When you are arrested, you have the right to urgent medical assistance. Tell the police if you are in need of urgent medical care.

H. PERIOD OF DEPRIVATION OF LIBERTY

After your arrest you may be deprived of your liberty/detained for a maximum period of …. [fill in applicable number of hours/days]. At the end of this period you must either be released or be heard by a judge who will decide on your further detention. Ask your lawyer or the judge for information about possibilities to challenge the arrest, to review the detention or to ask for provisional release.

¹ :

According to Article 4(1), the Letter of Rights shall be given upon arrest/detention. This however shall not prevent Member States from providing suspected or accused persons with written information in other situations during criminal proceedings.