Politieke partijen: volksvertegenwoordigers of stemmenjagers?

DEN HAAG (PDC i) - ‘Er was een tijd dat ik respect had voor politici. Ongelofelijk veel respect. Dat moesten wel de slimste mensen van ons land zijn. Zij wisten wat het beste voor ons was.’ Met dit statement, een citaat uit haar blog ‘Politieke partijen moeten niet lief zijn’, opende Roos Wouters op 16 maart het debat ‘politieke partijen op zoek naar hun rol’. Dit debat, onderdeel van de debattenserie 'Democratie in Debat i', werd georganiseerd door het Montesquieu Instituut, ProDemos i en Internationaal Perscentrum Nieuwspoort i. Leonard Geluk (CDA-politicus) en Mei Li Vos i (voormalig Tweede Kamerlid PvdA) gingen, tegen de achtergrond van Roos Wouters’ blog, met elkaar in debat over de veranderende rol van politieke partijen. De vraag die centraal stond gedurende het debat: zijn politieke partijen nog wel het vehicle waar wij ons door vertegenwoordigd zien?

Politieke partijen moeten vooral koers houden en met daadkracht inhoud en visie laten blijken in plaats van zich te laten laten leiden door de ‘hijgerigheid’ van de media. Iedereen leek zich te kunnen vinden in deze conclusie. De teruglopende steun voor de, tot voor kort, grote volkspartijen CDA en PvdA is volgens Leonard Geluk een gevolg van gebrek aan langetermijnvisie. ‘Vandaag vinden we dit belangrijk en morgen dat’, aldus Geluk. Den Haag gaat op in de emotie van de dag en er is een gebrek aan politiek leiderschap.

Hoewel Mei Li Vos de mening van Geluk over gebrek aan politiek leiderschap deelt, is zij het oneens met zijn statement over het opgaan in de emotie van de dag. Ze ziet het tonen van emotie en het meegaan in wat kiezers belangrijk vinden juist als een taak van politici, die immers volksvertegenwoordigers zijn. ‘Den Haag’ zou volgens beide politici niet overal verantwoordelijkheid voor moet nemen. Er zou te weinig vertrouwen zijn in het ‘zelfoplossende vermogen’ van burgers. Burgers zouden bovendien een te hoge verwachting hebben van de overheid. 

Vanuit de zaal kwam de reactie: ‘ik ben een bewust zwevende kiezer’. Hiermee bevestigde het publiek dat de affiniteit van kiezers met de eens grote volkspartijen aan het afbrokkelen is. De toehoorders zagen heil in het stemmen op issues, in plaats van op partijen. Ook Mei Li Vos kon zich hierin vinden. Een politiek systeem waarin partijen wisselend steun zoeken over bepaalde issues lijkt haar een goed idee.

Het publiek wierp de vraag op of er ook ‘bewust zwevende partijen’ zijn? De twee debatterende politici hadden hierop een verschillende kijk. Mei Li Vos benadrukte dat het zogenaamde ‘stemmen jagen’ een onvermijdelijk onderdeel is van het politieke spel. Leonard Geluk ziet dit juist als de oorzaak van het wegvallen van steun aan partijen. Politieke partijen durven geen structurele veranderingen door te voeren uit angst kiezers te verliezen: een politiek van ‘pappen en nat houden’. Geluk vindt dat er een kiesdrempel ingevoerd moet worden om meer stabiliteit en sterker bestuur te verwezenlijken en versplintering van partijen te voorkomen. Mei Li Vos vindt een groot aantal partijen juist zorgen voor ‘spannende politiek’. De huidige ontwikkeling, waarin grote partijen minder steun krijgen, ziet ze dan ook niet als negatief.