Beeld over financiële wereld nog altijd somber

DEN HAAG (PDC i) -  De conclusies die regisseur Charles Ferguson trekt in de documentaire ‘Inside Job’ zijn inktzwart. De kredietcrisis, die inmiddels geëvolueerd is in allerlei andere crises, heeft wereldwijd grote schade aangericht en het eind is nog niet in zicht.

De schuldigen – bankdirecteuren, toezichthouders, de wetenschap, kredietbeoordelaars – zijn niet aangepakt, maar hebben hun topposities behouden of zijn met enorme gouden handdrukken vertrokken. Maar er gloort enige hoop aan de horizon: de film eindigt met een pleidooi voor Europa.

Trekt Ferguson de juiste conclusies? Deze vraag werd besproken bij de discussiebijeenkomst na afloop van de film, die gisteren plaatsvond in het kader van de Zomerconferentie. Over het algemeen moest het panel het eens zijn met Ferguson.

Maar dat pleidooi voor Europa had hij wellicht beter achterwege kunnen laten. Dennis de Jong i, Europarlementariër voor de SP, stelt dat in Europa sinds de jaren ’80 grotendeels hetzelfde beleid van deregulatie is gehanteerd als in de Verenigde Staten, waardoor banken, verzekeraars en andere speculanten te veel vrij spel hebben gekregen.

Het Europese actieplan van de SP dat hij presenteerde, moet door het inperken van de invloed van de financiële lobby, het verplicht verkleinen van risico’s en meer toezicht en transparantie het tij in Europa ten goede keren.

Ook de andere sprekers zijn het erover eens dat de situatie in Europa bedroevend is. Daniel Mügge i, onderzoeker aan de UvA, merkt op dat een belangrijke maatschappelijke omstandigheid, die in de film nog onderbelicht is, hier evenzeer speelt als in de Verenigde Staten. Men is simpelweg verslaafd aan krediet. Dit geldt niet alleen voor de bankdirecteuren, maar voor ons allemaal.

Luuk Blom i , voormalig kamerlid voor de PvdA, vertelt dat hij in de Commissie-De Wit pleitte voor het opnemen van de hebzucht van de ‘gewone mens’ als medeoorzaak van de crisis, wat uiteindelijk niet gelukt is.

Als de situatie inderdaad zo bedroevend is, waarom waarschuwde dan niemand? Ferguson stelt dat banken willens en wetens riskante leningen lieten afsluiten en doorverkochten, omdat zij hieraan meer verdienden. Dit moet toch zijn opgemerkt. Alle sprekers noemen de complexiteit van de financiële wereld als oorzaak.

Leon Willems, redacteur bij het Financieele Dagblad, zegt dat hoewel ook zijn krant niet de crisis kon voorspellen, er wel degelijk regelmatig berichten verschenen over de gevaren van bepaalde financiële producten. Maar die producten zijn ongelofelijk ingewikkeld, waardoor de interesse bij het publiek bijna automatisch klein was en de risico’s moeilijk in kaart te brengen zijn.

Ook van het parlement hadden wij geen waarschuwing moeten verwachten, voegt Luuk Blom toe, Kamerleden zijn generalisten en dat wreekt zich bij dergelijke materie. In de Nederlandse wetenschap, tenslotte, was een bepaald gedachtegoed, dat de financiële wereld als goed functionerend beschouwd, dominant. Ook hier was niet zozeer sprake van onwil, als wel van onmacht om op een andere manier naar de structuur van de financiële wereld te kijken.

De situatie die de sprekers schetsen is weinig rooskleurig. Is er hoop voor de toekomst, vraag discussieleider Max van Weezel. De kredietcrisis werd een bankencrisis, nu hebben we een euro- en zelfs een landencrisis. Hoe veel crises wachten ons nog?

Dat er in afgelopen jaren te weinig is gedaan aan bestrijding is duidelijk, concluderen alle sprekers. En of dit in de nabije toekomst gaat veranderen? Waar Dennis de Jong goede hoop heeft en strijdvaardig is, stelt Leon Willems dat de euro best nog dit jaar zou kunnen vallen.

Daniel Mügge vreest dat het ditmaal net zo zal gaan als in het verleden: Wij zullen heel goed in staat zijn te zorgen dat de afgelopen crisis zich niet herhaalt, maar zolang er de behoefte blijft bestaan aan de constante schepping van krediet, zal zich ook weer een nieuwe crisis aandoen.

Wie hoopte op een relativering van de conclusies uit de film, kwam bij deze bijeenkomst bedrogen uit. De huidige crisis is voorlopig nog niet voorbij en voor de toekomst kan er vooralsnog geen enkele garantie gegeven worden.

Meer informatie: