Commissie komt met "blauwdruk" voor intellectuele-eigendomsrechten om creativiteit en innovatie te stimuleren
Intellectuele-eigendomsrechten (IER) bestaan al eeuwenlang. Zij omvatten zowel octrooien, handelsmerken, tekeningen en modellen en geografische aanduidingen, als auteursrechten en naburige rechten (voor uitvoerende kunstenaars, producers en omroeporganisaties). Vaak beïnvloeden zij ons dagelijks leven zonder dat wij ons daarvan bewust zijn: zij beschermen de technologie die we gebruiken (auto's, mobiele telefoons, treinen), het voedsel dat we eten en de muziek waarnaar we luisteren of de films waarnaar we kijken. De afgelopen jaren hebben technologische veranderingen, en dan vooral het toenemende belang van onlineactiviteiten, echter een totale omwenteling teweeggebracht in de wereld van de IER. De huidige mix van Europese en nationale regelgeving voldoet dan ook niet meer en moet worden gemoderniseerd. Daarom heeft de Commissie vandaag haar goedkeuring gehecht aan een alomvattende strategie om het rechtskader voor de IER te vernieuwen. Onze bedoeling is uitvinders, scheppende kunstenaars, gebruikers en consumenten de gelegenheid te bieden zich aan de nieuwe omstandigheden aan te passen en tegelijkertijd het ontstaan van nieuwe zakelijke kansen in de hand te werken. De nieuwe regels zullen voor het juiste evenwicht zorgen tussen, enerzijds, de bevordering van creativiteit en innovatie (ten dele door te garanderen dat "scheppers" worden beloond en op investeringen kunnen rekenen) en, anderzijds, het bieden van de grootst mogelijke toegang tot goederen en diensten die door IER worden beschermd. Als dit juiste evenwicht wordt gerealiseerd, dan zal dat een wezenlijk verschil uitmaken voor bedrijven (gaande van de individuele kunstenaar die alleen werkt tot grote farmaceutische bedrijven) omdat investeringen in innovatie zullen worden aangemoedigd. Deze ontwikkeling zal op haar beurt via de eengemaakte markt de groei en het concurrentievermogen van de EU ten goede komen. Consumenten zullen kunnen profiteren van een bredere en vlottere toegang tot informatie en culturele inhoud, zoals onlinemuziek. De strategie heeft betrekking op tal van aspecten, zodat het terrein van de IER volledig wordt bestreken, van het octrooi dat een onderneming nodig heeft om een uitvinding te beschermen tot het tegengaan van het misbruik van dergelijke uitvindingen door middel van een eveneens vandaag aangenomen voorstel dat een strenger optreden tegen namaak en piraterij mogelijk moet maken. De eerste concrete maatregelen die in het kader van deze alomvattende IER-strategie zijn genomen, zijn twee voorstellen die eveneens vandaag zijn goedgekeurd: een voorstel voor een soepeler licentieregeling voor zogeheten "verweesde werken", waardoor vele culturele werken online toegankelijk zullen worden, en een voorstel voor een nieuwe verordening ter versterking van het douaneoptreden bij de bestrijding van handel in goederen die inbreuk maken op IER.
"Het bieden van het juiste niveau van bescherming van intellectuele-eigendomsrechten op de eengemaakte markt is van essentieel belang voor de Europese economie. Vooruitgang hangt immers af van nieuwe ideeën en nieuwe kennis", aldus de heer Michel Barnier, het Commissielid bevoegd voor de interne markt. "Er zullen geen investeringen in innovatie plaatsvinden als de rechten niet worden beschermd. Daartegenover staat dat consumenten en gebruikers toegang moeten hebben tot culturele inhoud, zoals onlinemuziek, opdat zowel nieuwe bedrijfsmodellen als culturele diversiteit kunnen gedijen. Met ons initiatief van vandaag streven wij er dan ook naar voor alle IER een juist evenwicht tussen deze beide doelstellingen tot stand te brengen. Het is de bedoeling het Europese kader voor intellectuele eigendom om te vormen tot een hefboom voor bedrijven en burgers, en tevens geschikt te maken voor de onlinewereld en de mondiale ideeënwedloop."
Algirdas Šemeta, het voor douane bevoegde Commissielid, heeft het volgende verklaard: "Doordat zij aan de grens opereren, verkeren douaneautoriteiten in een ideale positie om burgers en legitieme bedrijven te beschermen. Zij leveren dan ook een zeer waardevolle bijdrage aan de strijd tegen namaak en piraterij". Hij voegde eraan toe: "Ik ben ervan overtuigd dat een solide stelsel van intellectuele-eigendomsrechten van essentieel belang is voor de EU-economie als geheel. Dankzij het voorstel van vandaag zal de douane IER beter kunnen beschermen en bovendien beter kunnen optreden tegen handel in goederen die inbreuk maken op IER."
De IER-strategie voorziet in een reeks essentiële beleidsmaatregelen op korte en lange termijn op uiteenlopende terreinen, zoals onder meer:
Octrooien: De Commissie heeft in april al voorstellen gedaan voor een eenheidsoctrooibescherming in het kader van een nauwere samenwerking (zie IP/11/470). Ook de werkzaamheden met betrekking tot het voorstel tot oprichting van een gezamenlijk en gespecialiseerd octrooigerecht voor klassieke Europese octrooien en het voorstel betreffende de toekomstige Europese eenheidsoctrooien met eenheidswerking zullen worden voortgezet. Al deze voorstellen moeten leiden tot een aanzienlijke vermindering van de gerechtskosten en van de tijd die het oplossen van octrooigeschillen in beslag neemt. Tevens zouden zij het bedrijfsleven meer rechtszekerheid moeten bieden.
Handelsmerken: Hoewel de registratie van handelsmerken in de EU-lidstaten al bijna 20 jaar is geharmoniseerd en het Gemeenschapsmerk al 15 jaar geleden is ingevoerd, weerklinkt de roep om gestroomlijnder, doeltreffender en consistenter registratiesystemen steeds luider. De Commissie is voornemens in 2011 voorstellen te presenteren om het merkenstelsel op het niveau van zowel de EU als de lidstaten te moderniseren en aan het internettijdperk aan te passen.
Geografische aanduidingen: Geografische aanduidingen leggen een verband tussen de kwaliteit van een product en de geografische herkomst ervan. Momenteel bestaat er op EU-niveau echter geen vergelijkbaar systeem voor de bescherming van niet-landbouwproducten, zoals marmer van Carrara of messen van Solingen. Dat leidt tot ongelijke concurrentieverhoudingen op de eengemaakte markt. Daarom zal de Commissie in 2011 en 2012 overgaan tot een diepgaande analyse van het in de lidstaten bestaande rechtskader en van de mogelijke economische gevolgen van de bescherming van niet-agrarische geografische aanduidingen. Afhankelijk van de uitkomst van een effectbeoordeling kunnen daaruit uiteindelijk wetgevingsvoorstellen voortvloeien.
Multiterritoriale licentieverlening voor auteursrechten: Hoewel de materiële werkingssfeer van auteursrechten grotendeels is geharmoniseerd, is er nog steeds sprake van een nationale licentieverlening voor auteursrechten. Met het oog op de totstandbrenging van de digitale eengemaakte markt is een stroomlijning van de licentieverlening en opbrengstenverdeling voor auteursrechten een van de voornaamste uitdagingen die moeten worden aangepakt. In de tweede helft van 2011 zal de Commissie een voorstel indienen waarmee wordt beoogd een rechtskader tot stand te brengen voor een efficiënt multiterritoriaal collectief beheer van auteursrechten, met name in de muzieksector. Daarnaast zullen gemeenschappelijke regels voor een transparant auteursrechtenbeheer en een transparante opbrengstenverdeling worden vastgesteld. In de tweede helft van 2011 zal de Commissie voorts een raadpleging organiseren over de problematiek van de onlinedistributie van audiovisuele werken.
Digitale bibliotheken: De totstandbrenging van Europese digitale bibliotheken die Europa's rijke culturele en intellectuele erfgoed bewaren en verspreiden, is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de kenniseconomie. Om dit te vergemakkelijken presenteert de Commissie vandaag ook een wetgevingsvoorstel dat de digitalisering en online beschikbaarheid van zogeheten "verweesde werken" mogelijk moet maken (zie MEMO/11/333). Het betreft boeken en kranten- of tijdschriftartikelen die nog steeds door het auteursrecht worden beschermd, maar waarvan de rechthebbenden onbekend of onvindbaar zijn en waarvoor het dus onmogelijk is auteursrechtelijke toelating te verkrijgen. Tegelijkertijd hoopt de Commissie een memorandum van overeenstemming te kunnen sluiten tussen bibliotheken, uitgevers, auteurs en auteursrechtenorganisaties, zodat makkelijker tot passende oplossingen kan worden gekomen in verband met de verlening van licenties voor de digitalisering en beschikbaarstelling van uit de handel zijnde boeken.
IER-inbreuken: Namaak en piraterij vormen een groeiende bedreiging voor de economie. Tussen 2005 en 2009 is het aantal aan de EU-grenzen geregistreerde gevallen van goederen waarvan wordt vermoed dat zij inbreuk maken op IER toegenomen van 26 704 tot 43 572. De creatieve sector schat dat piraterij de Europese muziek-, film-, TV- en softwaresector in 2008 alleen al 10 miljard EUR en meer dan 185 000 banen heeft gekost. De Commissie is vastbesloten haar inspanningen op dit terrein te intensiveren. Ten eerste heeft zij vandaag haar goedkeuring gehecht aan een voorstel voor een verordening waarmee wordt beoogd het in 2009 door haar opgezette Europees Waarnemingscentrum voor namaak en piraterij te versterken door de taken ervan aan het Bureau voor harmonisatie binnen de interne markt (BHIM) toe te vertrouwen. Op die manier zal het waarnemingscentrum kunnen profiteren van de deskundigheid van het BHIM op het gebied van intellectuele eigendom en van zijn sterke prestaties op het gebied van de bescherming van merken, tekeningen en modellen. De verordening wordt thans in behandeling genomen door het Europees Parlement en de Raad. Ten tweede zal de Commissie in het voorjaar van 2012 voorstellen de richtlijn betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten te herzien (zie IP/04/540). De richtlijn voorziet in civielrechtelijke maatregelen waarmee rechthebbenden hun intellectuele-eigendomsrechten kunnen afdwingen, maar zij moet worden aangepast, met name om op de specifieke uitdagingen van de digitale omgeving te zijn berekend.
IER-handhaving door de douane: De douane houdt toezicht op alle handelsverkeer dat de externe grenzen van de EU overschrijdt: zij voert controles uit voor diverse doeleinden en speelt een belangrijke rol in de strijd tegen de handel in goederen die inbreuk maken op IER. In 2009 alleen al heeft de douane ruim 40 000 verdachte zendingen van in totaal 118 miljoen artikelen onderschept. De meeste onderschepte goederen zijn weliswaar nagemaakt of door piraterij verkregen, maar dankzij haar unieke positie aan de grens moet de douane in staat worden geacht een breed scala aan intellectuele-eigendomsrechten te handhaven. Een van de onderdelen van de vandaag door de Commissie uiteengezette algemene IER-strategie is dan ook een voorstel voor een nieuwe douaneverordening om het rechtskader voor het douaneoptreden verder te versterken. Met het voorstel wordt ook beoogd de handel in de vorm van kleine postzendingen van nagemaakte goederen aan te pakken. De overgrote meerderheid van deze zendingen zijn het gevolg van verkopen via internet.
Achtergrond
IER vormen een hoeksteen van de EU-economie en moeten tevens worden gezien als een belangrijke drijvende kracht achter de toekomstige groei ervan. In 2009 vertegenwoordigde de waarde van de 10 topmerken in de EU-landen gemiddeld bijna 9% van het bbp. Op het auteursrecht gebaseerde creatieve sectoren, zoals software, uitgeverijen van boeken en kranten, muziek en film, leverden in 2006 een bijdrage van 3,3% aan het bbp van de EU en zijn goed voor ongeveer 1,4 miljoen kleine en middelgrote ondernemingen, die op hun beurt voor 8,5 miljoen banen zorgen. De werkgelegenheid in de sectoren van de kenniseconomie is tussen 1996 en 2006 met 24% toegenomen, tegen een stijging met 6% in andere sectoren.
Voor meer informatie over intellectuele-eigendomsrechten, zie:
http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/index_52_en.htm
Zie MEMO/11/332 en MEMO/11/333
Voor meer informatie over het douanebeleid, zie:
Voor meer informatie over de nieuwe IER-douaneverordening:
Zie MEMO/11/327
http://ec.europa.eu/taxation_customs/index_en.htm