Europarlement bespreekt rol van private veiligheidsmaatschappijen in internationale crisisoperaties (en)
Private veiligheidsmaatschappijen zoals Blackwater, een Amerikaanse veiligheidsaannemer die uit Irak werd gegooid na het doden van burgers, spelen een belangrijke rol in internationale crisisoperaties in Irak en Afghanistan, met het beschermen van EU-personeel en misschien zal dat in Libië ook zo zijn. De Parlementsleden i van de subcommissie veiligheid en defensie spraken met experts, de vertegenwoordigers van de private bedrijven en de EDEO i over de kosten en baten van deze nieuwe trend.
"Er zijn enkele zeer controversiële gevallen geweest, door het tekort aan een wettelijk kader op internationaal niveau, dat de status van deze bedrijven definieert en de manier waarop ze hun taken uitvoeren", zei de Voorzitter van commissie veiligheid en defensie, Arnaud Danjean (EVP).
Hoe effectief overzicht garanderen?
Anne-Marie Buzatu, Coördinator van het Veiligheidsprivatiseringsprogramma zegt dat de internationale wetgeving (de mensenrechtenverdragen) niet direct toepasbaar is op de private veiligheidsbedrijven. "In conflictgebieden is het moeilijk om rechtspraak toe te passen. Er is ook een probleem met de jurisdictie, het is moeilijk om onderzoeken te voeren over de grenzen. De nationale staten hebben niet genoeg middelen om private veiligheidsbedrijven ter verantwoording te roepen".
Ze vult aan dat het niet enkel een Amerikaans probleem is, "43% van de bedrijven die de internationale gedragsregel getekend hebben zijn van Europa, 21% komt van de VS." Ze wil dat het bewustzijn in de lidstaten wordt aangewakkerd.
Franziska Brantner (Groenen/EFA) vindt 43% een grote markt, "zelf als de EU de helft er van kon ter verantwoording roepen, zou het de moeite zijn om een wetgevend kader hiervoor te ontwikkelen." Ook wil ze dat individuen ook aansprakelijk gesteld kunnen worden voor hun daden.
"Het internationaal recht is niet duidelijk over wat nu een strijdkracht is", merkt Natalino Ronzitti op, professor Internationaal Recht van de LUISS Universiteit van Rome. "54% van het personeel in Irak en Afghanistan zijn contractuele partijen", geen huurlingen, "maar hoe hou je ze uit elkaar? We hebben EU-wetgeving nodig, of een zachte wetgeving zoals een gedragscode".
De klant bepaalt de regels
Private veiligheid roept heel wat vragen op, zegt Sabine Lösing (GUE/NGL), "wie staat er onder contract bij wie? Worden er wapens geleverd in oorlogsgebieden? We moeten zeker weten dat de rechtstaat en de mensenrechten worden toegepast. Welke mogelijkheden zijn er om een bindende algemene richtlijn te hebben? Buzatu antwoordt dat een internationale codex het ultieme doel is en dat "de gedragscode een eerste stap is naar aansprakelijkheid".
Private veiligheid: ja, maar hoe?
Andy Bearpack, van de Britse Associatie van de Private Veiligheidsbedrijven (BAPSC) zegt dat de vraag voor dergelijke operaties in Europa aan het stijgen is. "Na het einde van de Koude Oorlog i zagen we een vermindering van de interstatelijke conflicten maar een toename van binnenlandse conflicten. De belangrijkste vraag is hoe we private veiligheidsbedrijven gebruiken?" Als voornaamste condities stelt Bearpack dat de opdrachten duidelijk moeten zijn, "enkel het verdedigen van EU-personeel, geen offensieve acties". Er moet ook een duidelijk wettelijk kader zijn, "met de gedragscode als eerste stap".
Michael Clarke, vertegenwoordiger van G4S, een Brits veiligheidbedrijf verdedigt zich, "We beschermen mensen, we bemoeien ons niet moet politieke of staatszaken, we zullen daarom ook zeker de mensenrechten niet schenden". De voornaamste klanten zijn overheden of NGO's.
EDEO: "private bedrijven zijn veel goedkoper"
Een vertegenwoordiger van de EDEO zegt dat de EU-missies in moeilijke regio's zoals Irak of Afghanistan, gevaarlijk zijn voor het EU-personeel en dat de plaatselijke politie niet in staat is om bescherming te bieden. "De kosten-batenanalyse toont ook aan dat private bedrijven veel goedkoper zijn".
Brantner vroeg zich af of de EDEO enkel samenwerkt met bedrijven die de gedragscode onderschrijven.
De EDEO verzekert dat hoge standaarden worden toegepast voor de bedrijven. "Op wereldvlak kiezen wij de beste bedrijven die beschikbaar zijn. In afwezigheid van een wetgevend kader zorgen we er voor dat er wetgeving ingebouwd zitten in de contracten."