EU-diplomaat Van de Geer: ambassades niet op zijspoor

De Nederlander Roeland van de Geer is de eerste EU-ambassadeur in Zuid-Afrika. Onder leiding van buitenlandchef Catherine Ashton i moeten de 136 nieuwe missies de EU beter op de kaart zetten. Daarbij worden soms taken overgenomen van de traditionele, bilaterale ambassades.

'Aan het internationale optreden van de EU valt erg veel te verbeteren en dan druk ik me nog zacht uit. Ik heb het eigenlijk niet over verbeteren, nee: we moeten iets nieuws opbouwen.' Roeland van de Geer staat bekend om zijn directe taalgebruik. Slechts weinigen blijven daarmee in het corps diplomatique overeind.

Maar Van de Geer is een diplomaat in hart en nieren. Nederlands ambassadeur in Afghanistan, EU-gezant in het Grote Merengebied van Afrika en dan nu de kroon op zijn werk: uitgekozen door Catherine Ashton i om haar netwerk van ambassades te helpen vormgeven. Als één van de twee Nederlanders op zo'n hoge post.

Zijspoor

Met de komst van de EU-missies heerst er onrust op de traditionele, bilaterale ambassades. Vorige week nog zinspeelde de Nederlandse regering in de Miljoenennota op bezuinigingen bij ambassades door taken over te hevelen naar het nieuwe netwerk van Ashton.

Maar de angst voor overbodigheid is onterecht, denkt Van de Geer. Hij zegt dat hij de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrika zeker niet op een 'zijspoor' gaat zetten. Handelsdelegaties, consulaire taken en bilaterale politieke en culturele contacten blijven gewoon onder de ambassade vallen.

In kleinere landen, waar Nederland marginale belangen heeft, worden ambassades straks misschien wel afgebouwd. Dan worden de consulaire taken - bijvoorbeeld het uitgeven van paspoorten - overgeheveld naar de nieuwe EU-posten. Maar om welke landen het dan precies gaat kan Van de Geer niet zeggen.

Efficiency

Belangrijk is volgens hem vooral dat zijn ambassade de grotere politieke en economische betrekkingen tussen Europa en Zuid-Afrika gaat beheren. Het was hoog tijd dat Europa beter op de kaart werd gezet, zegt hij: 'Veel gemiste kansen en een totaal gebrek aan coördinatie tussen de EU-lidstaten onderling.'

De gevolgen daarvan heeft Van de Geer met eigen ogen kunnen zien in landen als Congo en Rwanda. 'Europa heeft ontwikkelingshulp, mensenrechten en het ondersteunen van goed bestuur als prioriteiten. Maar vaak verliezen we de efficiency uit het oog.'

Voorbeeld: wel een ziekenhuis bouwen maar niet investeren in het opleiden van verpleegsters. 'Daarbij komt dat onze gesprekspartners vaak Afrikanen zijn met een opleiding in Europa. Die zijn zelf Europees geworden en daardoor vervreemd geraakt van Afrika. Het Europese model werkt lang niet altijd.'

China

Vanwege zijn grote diplomatieke ervaring moet Van de Geer zich van Ashton ook met de rest van Afrika gaan bezighouden. Eén van zijn grootste uitdagingen daarbij wordt de veranderende rol van opkomende economieën als China, India en Brazilië.

Die zijn in Afrikaanse landen actief met een meer pragmatische aanpak dan die van Europa. 'Wij bouwen jullie wegen in ruil voor jullie grondstoffen' is het credo van de Chinezen in Congo. Europa is zijn monopolie in Afrika al lang kwijt.

'Dat is waar, China en Brazilië zijn in opmars', zegt Van de Geer. 'Maar de Chinezen krijgen het ook nog zwaar te verduren met het slechte bestuur in Afrika. Onze benadering en die van de Chinezen verschillen nogal. Maar op den duur groeien we naar elkaar toe.'

Zeilboot

De nieuwe standplaats van Roeland van de Geer wordt Pretoria: een stad zonder jachthaven. Is dat voor de als fervent zeiler bekend staande diplomaat geen probleem? 'Mijn zeilboot blijft in Monnickendam. Ik deel hem met mijn broer. De afspraak is dat-ie klaarligt zodra ik in Nederland op bezoek ben.'