Bijbelkennis
Vorige week presenteerde de commissie Davids het rapport over de aanloop naar de oorlog tegen Irak en de Nederlandse politieke steun eraan. Een snoeihard rapport. Ik was aangenaam verrast door de ondubbelzinnige conclusies, maar bij de presentatie ging een en ander mis. Dat kwam door de hoofdrolspelers zelf: commissievoorzitter Davids en premier Balkenende maakten opmerkelijke uitglijders.
Voorzitter Davids sprak als eerste bij de presentatie. Hij vergeleek het werk van zijn commissie met het gevecht van de bijbelse jongeman David die de strijd aanbond met de grote en sterke Filistijn Goliath. Die strijd symboliseert het goede dat het kwade overwint. David vloert Goliath met een kleine steen die hij tegen het hoofd van de beresterke Goliath slingert. Dat kwam Davids terecht te staan op het verwijt dat hij de commissie als het goede voorstelde en Balkenende als het kwaad. Vermoedelijk ontbeert het de rechtsgeleerde Davids aan adequate Bijbelkennis. Anders zou hij dit nooit zo hebben gezegd.
Balkenende beging een nog grotere blunder door de conclusies van het rapport op hoofdlijnen van tafel te vegen. De Kamer was niet onjuist of onvolledig geïnformeerd en over de vraag of de inval was gerechtvaardigd verschilde altijd al de meningen, zo zei hij. Hij deed het voorkomen alsof Davids ook eenvoudigweg een mening had verkondigd. En dat terwijl er vrijwel geen volkenrechtdeskundige meer is te vinden die de inval legaal durft te noemen. Natuurlijk leidde dat tot een rel, een crisis, die Balkenende maar ternauwernood politiek heeft overleefd. Voor even.
We zullen nog even moeten wachten op een integrale reactie van het kabinet op het rapport. Nu al staat echter vast dat het een gevecht op leven en dood zal worden, politiek gesproken dan. Het is geenszins zeker dat het kabinet dit overleeft. Dat bleek dinsdag ook tijdens de hoorzitting die de Kamer had met de commissie. Er zijn veel open vragen en dat houdt in dat Balkenende het nog moeilijk gaat krijgen. Hij heeft erkend dat het ‘met de kennis van nu’ moet worden toegegeven dat de politieke steun voor de inval niet terecht was. De discussie over de legitimiteit van de inval komt dus nog in volle omvang terug. En daarmee zal ook het verschil van opvatting tussen de PvdA en het CDA blijken.
Het is een politieke bezweringsformule om te zeggen dat je iets met de kennis van nu anders zou hebben gedaan. Het is een verschoningsformule omdat je eigenlijk zegt dat je op het moment van besluitvorming die kennis niet had. De kern van de zaak is dat Balkenende op het moment van de politieke steun die kennis wel kon en had moeten hebben. En eigenlijk ook had. Daarom is dat argument leeg en zelfs hypocriet. De bespreking van het rapport Davids zal dan ook vuurwerk opleveren. Daar ben ik van overtuigd.
Ook commissievoorzitter Davids zal de afgelopen dagen wel eens hebben gedacht dat hij met de ‘kennis van nu’ het rapport anders zou hebben gepresenteerd en wel zonder David en Goliath. Die vergelijking was ongepast en onjuist. Maar vergeleken met de hypotheek die er met dit rapport ligt op het kabinet en de politieke steun blijft dat een kleine onvolkomenheid die in het niet valt met de fouten van Balkenende. Want de politieke steun aan een illegale oorlog, de Kamer onjuist en onvolledig informeren, geldt toch echt als een politieke doodzonde. Balkenende is nog niet geveld door de commissie Davids maar het was toch beter geweest als hij op basis van dit rapport de eer aan zichzelf had gehouden.