Bulgarije en Roemenië: politieke consensus nodig voor verdere hervormingen
IP/09/1166
Brussel, 22 juli 2009
Bulgarije en Roemenië: politieke consensus nodig voor verdere vooruitgang met justitiële hervorming en bestrijding van corruptie
De politieke steun van alle partijen is nu nodig om het tempo bij de hervormingen in beide landen, die nu op gang komen, vol te houden. Er moet echter meer worden gedaan om overtuigende resultaten te behalen bij de justitiële hervormingen, de aanpak van corruptie en, wat Bulgarije betreft, de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Dit is de belangrijkste conclusie van de twee verslagen die de Commissie i vandaag heeft goedgekeurd. Roemenië heeft het afgelopen jaar belangrijke voorstellen gedaan voor de hervorming van de strafwet, het burgerlijk recht en de gerechtelijke procedures. Meer politieke steun is echter vereist voor snelle en effectieve besluitvorming door de onafhankelijke rechter bij corruptie op hoog niveau. Bulgarije is begonnen met het herstructureren van het openbaar ministerie, wat heeft geleid tot meer tenlasteleggingen en veroordelingen. De bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad behoeft echter sterkere politieke steun; dit moet voor de nieuwe regering duidelijk een topprioriteit worden. De Commissie erkent dat verdere steun en toezicht nodig zijn en dringt er bij de andere lidstaten op aan Bulgarije en Roemenië te blijven helpen met hun hervormingen. Om het proces te sturen, zijn in de verslagen concrete aanbevelingen opgenomen die de twee landen het komende jaar moeten uitvoeren.
Commissievoorzitter Barroso i: "De wil tot hervorming moet nu worden ondersteund door een nationale politieke consensus, waar alle politieke partijen en instellingen achter staan, en moet overtuigender resultaten opleveren. De Bulgaarse en Roemeense burgers, maar ook die van de rest van Europa, moeten ervan verzekerd zijn dat niemand boven de wet staat. Ik hoop dat de twee regeringen snel het nodige zullen doen om de concrete hervormingsaanbevelingen van de Commissie in praktijk te brengen.”
Zoals bij de eerdere verslagen is de analyse van de Commissie gebaseerd op een beoordeling van de vorderingen door de Bulgaarse en de Roemeense autoriteiten en op informatie van lidstaten, internationale organisaties, onafhankelijke deskundigen en diverse andere bronnen. De Commissie heeft een aantal missies in Bulgarije en Roemenië uitgevoerd, ook met de steun van deskundigen op hoog niveau uit andere lidstaten. In de verslagen is ook rekening gehouden met de antwoorden van Bulgarije en Roemenië op uitgebreide vragenlijsten die de Commissie had opgesteld.
In het verslag over de vorderingen in Bulgarije wordt een positieve mentaliteitsverandering geconstateerd en nota genomen van technische maatregelen die Bulgarije heeft getroffen naar aanleiding van het verslag van de Commissie van juli 2008. Bulgarije heeft gewerkt aan een betere aanpak van de vervolging van ernstige misdrijven: door een reorganisatie van het openbaar ministerie en aanpassing van de werkmethoden is het aantal tenlasteleggingen vergroot, met name wat betreft fraude met EU-middelen, en zijn de eerste veroordelingen voor georganiseerde misdaad uitgesproken. Bulgarije heeft bovendien de vertragingen bij de aanpak van ernstige misdrijven onderzocht en aanbevelingen gedaan voor het versnellen van de gerechtelijke procedures. Deze zijn voor een deel al uitgevoerd, waardoor een aantal zaken sneller kon worden afgerond. De inspectiedienst van de Hoge Raad van Justitie heeft bemoedigende prestaties geleverd en in samenwerking met het Hooggerechtshof van Cassatie verbeteringen aangebracht in de uniforme toepassing van de wet.
Deze tekenen van vooruitgang hebben echter nog geen gevolgen gehad voor de dagelijkse realiteit van de Bulgaren, die nog steeds geen verbetering zien. Het beeld bij het publiek is daardoor dat justitie in Bulgarije langzaam en soms oneerlijk werkt, en dat sommige aanklagers en rechters wellicht ontvankelijk zijn voor beïnvloeding en inmenging. Bulgarije heeft bovendien nog steeds te kampen met een verouderd wetboek van strafrecht en een veel te formalistische gerechtelijke praktijk. Er is nog niet begonnen met een ingrijpende hervorming van het justitiële apparaat en de positieve resultaten van de recente hervormingsinspanningen zijn nog te zeer verbrokkeld. Deze inspanningen moeten voldoende worden gesteund door een brede politieke consensus en een overtuigende strategie om de bestrijding van georganiseerde misdaad en corruptie een topprioriteit voor Bulgarije te maken. In het verslag wordt aangedrongen op een ondubbelzinnig politiek engagement voor de lange termijn om de huidige vorderingen in stand te houden en te versnellen en zo substantiëlere resultaten te behalen bij het onderzoek, de vervolging en de veroordeling van corruptie op hoog niveau en georganiseerde misdaad.
In het verslag over Roemenië wordt geconstateerd dat de autoriteiten effectief hebben gereageerd op de opmerkingen in het tussentijds verslag van de Commissie van februari 2009: er zijn een nieuw wetboek van strafrecht en een nieuwe burgerlijk wetboek aangenomen en er zijn voorstellen gedaan voor hervorming van de gerechtelijke procedures. De goede prestaties van het openbaar ministerie bij de aanpak van corruptie op hoog niveau zijn gehandhaafd en aangevuld door maatregelen om de personeelsbezetting van rechtbanken en parketten te verbeteren. Ook zijn maatregelen getroffen voor een betere consistentie van de rechtspraak: de procureur-generaal kan nu in beroep gaan in het belang van de wet en er is een werkgroep ingesteld die aanbevelingen doet. Het Nationaal Agentschap voor integriteitsbewaking (ANI) is inmiddels operationeel en heeft goede resultaten geboekt met het onderzoek van vermogensverklaringen. De eerste rechtszaken die door het ANI aanhangig zijn gemaakt, zijn nog bij de rechtbanken in behandeling.
Deze hervormingsinspanningen zijn echter nog verbrokkeld, ze zijn nog niet verankerd in de cultuur en praktische resultaten voor de Roemeense burgers hebben ze nog niet opgeleverd. Het parlement moet laten zien dat het volledig achter de strijd tegen corruptie op hoog niveau staat. Er is een gebrek aan initiatief wat de aanpak van plaatselijke corruptie betreft. De rechtspraak vertoont nog tegenstrijdigheden en door een bonte schakering van noodverordeningen en uitvoeringsbepalingen wordt rechtsonzekerheid gecreëerd. Er is over het algemeen nog geen brede politieke consensus over de noodzakelijke hervormingen en nog geen ondubbelzinnige steun bij alle politieke partijen voor reële vooruitgang aangetoond. Er bestaat een reëel risico dat het steeds uitdijende web van wetgeving, uitvoeringsbepalingen en praktijken, dat door de voortdurende interne politieke machtsstrijd is ontstaan, de aandacht afleidt van het einddoel, dat de totstandbrenging van een onafhankelijke en stabiele rechterlijke macht moet zijn. In het verslag wordt opgeroepen tot een politieke consensus in Roemenië die mogelijk moet maken dat het justitiële stelsel onafhankelijk optreedt en dat onpartijdig onderzoek van corruptie tot snelle en effectieve besluitvorming leidt.
In beide verslagen wordt erkend dat verdere bijstand en toezicht door de Commissie noodzakelijk blijven om de hervormingen in Bulgarije en Roemenië te ondersteunen totdat aan alle ijkpunten is voldaan en het mechanisme voor samenwerking en toetsing kan worden ingetrokken.
Achtergrond
Op 1 januari 2007 heeft de Commissie een mechanisme voor samenwerking en toetsing ingesteld ter beoordeling van de uitvoering van de verbintenissen die Bulgarije en Roemenië zijn aangegaan op het gebied van de hervorming van het justitiële stelsel, de bestrijding van corruptie en de bestrijding van de georganiseerde misdaad. De Commissie werd verzocht regelmatig verslag uit te brengen over de begeleidende maatregelen. Het eerste verslag werd door de Commissie op 27 juni 2007 uitgebracht, waarna ieder halfjaar een verslag volgde. De vandaag gepubliceerde verslagen van de Commissie geven een beoordeling van de vorderingen die zijn gemaakt ten aanzien van de ijkpunten die bij de toetreding zijn vastgesteld op het gebied van justitiële hervormingen, de bestrijding van corruptie en – voor Bulgarije – de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Bij het opstellen van de verslagen is gebruik gemaakt van informatie van de Bulgaarse en de Roemeense overheid, de vertegenwoordigingen van de Commissie en de lidstaten in beide landen, maatschappelijke organisaties, verenigingen en deskundigen. De verslagen van de Commissie worden aangevuld met gedetailleerde technische verslagen over de twee landen.
Een meer gedetailleerd overzicht van het mechanisme voor samenwerking en toetsing en de vrijwaringsbepalingen is te vinden in MEMO/07/260 .
De volledige verslagen zijn te vinden op het adres:
http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/cvm/index_en.htm