IJsland: de volgende lidstaat van de EU?

Het hoge noorden, ooit een verre en voor veel Europeanen onbekende regio, nu een gebied waarmee de samenwerking groter wordt. Een deel van de wereld, waar de gevolgen van de klimaatverandering trouwens al goed merkbaar zijn. Afgelopen week werd er voor het eerst een parlementair forum met noordelijke landen georganiseerd. Hiervoor kwamen parlementsleden uit Groenland, IJsland, de Faeröer, Noorwegen, Rusland en Canada naar Brussel. Wij waren erbij en spraken met een aantal deelnemers.

"Deze landen zijn onze naaste buren en zij maken ook deel uit van Europa. Wij delen niet enkel grenzen maar ook natuurlijke hulpbronnen, economische belangen en kwesties wat betreft het milieu en klimaatverandering," zei de energieke voorzitter van de delegatie voor de betrekkingen met Zwitserland, IJsland en Noorwegen, het liberale Bulgaarse parlementslid Bilyana Raeva.

IJsland: de volgende lidstaat van de EU?

Na een uitzonderlijke economische ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog, is IJsland diep geraakt door de financiële crisis en begonnen om economische bescherming binnen de EU en de eurozone te zoeken.

Lidmaatschap van noordelijke landen

• - 

  Denemarken, Finland en Zweden zijn lid van de Europese Unie i
• - 

  In Noorwegen zijn tweemaal referenda gehouden (in 1972 en in 1994) over mogelijke toetreding, beide met negatieve uitkomst
• - 

  IJsland onderhoudt vriendschappelijke betrekkingen met de EU maar wilde niet toetreden aangezien het zijn visvoorraden wil beschermen
• - 

  De Faeröer besloten niet toe te treden toen Denemarken in 1973 lid werd, ook wegens de grote afhankelijkheid van de vissector
• - 

  Groenland heeft de Europese Gemeenschap i in 1985 verlaten. Hiermee was Groenland het enige land dat ooit uittrad

Volgens Raeva zou IJsland: "één van de beste leden van de Europese Unie zijn. Het zou één van de beste bijdragen kunnen leveren wat kennis en nieuwe technologie betreft. Het is wereldwijd één van de beste visserijbeheerders en loopt vooruit in het gebruik van geothermische energie evenals in het geneticaonderzoek."

Bij de IJslander bestaat er volgens Raeva een zekere aarzeling en een vrees om de controle over het visserijbeleid te verliezen: "Wat wij aan de IJslanders hebben gezegd - en dit is eveneens van toepassing op de Faeröer - is: Doe een aanvraag om lidstaat te worden en dan zullen we wel zien waar de moeilijkheden liggen en laten wie die dan één voor één bespreken."

De IJslandse sociaaldemocraat Karl V. Matthíasson (56) heeft gemerkt dat de houding in zijn land wat de EU betreft aan het veranderen is: "Wij hebben ernstige problemen met onze munt gehad en veel mensen zeggen dat wij de kroon voor de euro zouden moeten ruilen."

Op de vraag of IJslanders niet bang zijn om hun onafhankelijkheid te verliezen, zegt Matthíasson: "Ik denk dat wij nu realistischer zijn. Mensen in Europa hebben met de financiële crisis geld verloren maar wij zijn als land als geheel failliet gegaan. IJslanders zijn dus niet meer zo trots op hun land als voorheen. Wanneer je de IJslandse saga's leest, zie je dat eer zeer belangrijk is. Maar deze trots hebben wij verloren. Ons zelfbeeld is gebroken en dat versterkt het idee om lid te worden van de EU."

De Faeröer - een onontdekte parel in de Noord-Atlantische Oceaan

De Faeröer is een eilandengroep en één van de kleinste landen in Europa. Op de eilanden - die tussen IJsland, Noorwegen en Schotland in liggen - wonen ongeveer 50.000 inwoners.  Faeröers hebben hun eigen taal, één van de oudste Parlementen in de wereld en een rijk cultureel leven. Hoewel zij nog steeds deel uitmaken van het Deense Koninkrijk, hebben zij een grote mate van zelfbestuur, geven zij hun eigen postzegels uit, en zijn begenadigde musici en schaakspelers. De Faeröer zijn zelfs een officieel lid van de FIFA: zij spelen voetbal op internationaal niveau. Raeva, noemt de eilandengroep een "onontdekte parel".

Kári P. Højgaard is de leider van de Faeröerse Partij van de Onafhankelijkheid en één van de 36 leden van het Faeröerse parlement. Op de vraag waarom onafhankelijkheid zo belangrijk is voor de Faeröers, zegt hij: "Wij zijn niet meer economisch zo onafhankelijk van Denemarken als voorheen". EU-lidmaatschap brengt een dilemma met zich mee: "Als de Faeröer ooit bij de EU zouden gaan horen, zouden wij een uiterst klein deel van de bevolking vertegenwoordigen. De gemakkelijkste manier zou lidmaatschap via Denemarken zijn maar dan zouden wij een kleine minderheid van een land zijn. Als wij alleen als onafhankelijke staat toetreden, zouden wij gemakkelijk verloren gaan in de grote EU.

Over de visserijsector vertelt Højgaard desgevraagd dat deze sector het land voedt en goed is voor 90% van de export. "Als alle grote besluiten in een ander land worden genomen, vrezen wij voor de gevolgen voor ons. Het is zeer belangrijk om over onze eigen wateren te kunnen beslissen en wij hebben een sterke traditie van duurzame visserij. Dit is ook van belang voor onze kinderen en kleinkinderen"

Eventuele toetreding van IJsland en Noorwegen zou volgens hem wel een nieuwe situatie creëren en hij besluit: "Het grootste deel van onze visexport gaat naar de EU, dus ons lot is aan de EU verbonden en wij hebben elkaar nodig!".