Tsjechisch kunstwerk Entrope: provocatie of kunstzinnig?
Entropa, het kunstwerk van David ?erný, op het binnenplein van de Raad
Het Tsjechisch Voorzitterschap i haalde de krantenkoppen met een controversiële kunstinstallatie op het binnenplein van het gebouw van de Raad van ministers in Brussel. De kunstinstallatie 'Entropa' werd met woorden als provocatief, stereotiep, dapper en creatief en kwetsend getypeerd. Het is een traditie dat een Voorzittend land van de EU i een kunstwerk naar de Raad meebrengt maar zelden heeft een Voorzitter van de EU met een kunstwerk zulke grote emoties en verdeelde meningen opgeroepen.
De installatie van de Tsjech David ?erný is 250 vierkante meter groot en bevat onderdelen in de vormen van 26 lidstaten van de EU. Elk land heeft een bepaald thema dat de stereotype manier uitbeeldt waarvan ?erný vindt dat die het meest met het land wordt geassocieerd. Een aantal van de afbeeldingen is bijzonder provocatief. Nederland is afgebeeld als een land dat onder water staat en waar slechts een paar minaretten bovenuit uitsteken, België als een halflege pralinedoos en Groot-Brittannië ontbreekt.
Alexandr Vondra i , de Tsjechische vicepremier, verklaarde dat de Tsjechische overheid "De kunst de vrije ruimte om zich uit te drukken" had gegeven. Hij ging verder: "Wij namen een beslissing tegen elke vorm van censuur. De maker, David ?erný, gebruikte deze vrijheid niet met honderd maar met honderdtwintig procent. Hij is een maximalist en het is niet dit eerste keer dat hij van zich doet spreken."
Artistieke vrijheid van meningsuiting
"Kunst is het sterkst wanneer het direct het hart raakt… dan wordt iets bewogen en veranderd. Dit is de kracht van kunst", zei Karin Resetarits, een Oostenrijks lid van de liberale fractie.
De voorzitter van de parlementaire cultuurcommissie, Katerina Batzeli i, ging het kunstwerk zien nadat ze enkel negatieve dingen had gehoord in de pers. Maar, zei deze Griekse sociaaldemocrate "Nadat ik het kunstwerk had gezien, realiseerde ik me dat kunsttentoonstellingen altijd provocatief moeten zijn - om het systeem te doen schokken."
"Ik waardeer de artistieke vrijheid van meningsuiting en daarom ben ik in staat om een grote mate van vrijheid van kunstenaars te accepteren", zei Tadeusz Zwiefka i, een Poolse christendemocraat.
Kunst als behandeling voor nationale complexen?
Entropa, draagt als ondertitel 'stereotypen zijn belemmeringen om vernietigd te worden'. De kunstenaar heeft zich rijkelijk bediend van de stereotypen die over de EU-landen bestaan.
Desondanks ziet Resetarits i het werk "niet werkelijk als provocatie - eerder als een spiegel die ons wordt voorgehouden....Wellicht hebben wij een richtlijn nodig om te proberen ingewikkelde zaken eenvoudiger te maken. En een vooroordeel is de meest basale vorm van vereenvoudiging".
Niet iedereen in het Parlement denkt er zo over. Batzeli noemt "stereotypen ouderwetse manieren om te communiceren, vooral voor de jeugd. Zelfs op mijn gevorderde leeftijd houd ik er niet van". Zwiekfa vindt dat ?erný mogelijk "over de grenzen van goede smaak is heengegaan".
De humoristische kant van het kunstwerk
Als Europa niet met cynische humor om kan gaan, "dan ziet de toekomst van de EU er slecht uit" stelt Resetarits. Ze erkent dat er "gevoelens zijn gekwetst" maar dat is eigen aan kunst, vindt zij. "Naar mijn mening kwetst ?erný echter geen gevoelens. Hij laat ons lachten en denken en hij brengt ons dichter bij Europa".
Batzeli vindt dat humor een prioriteit in ons dagelijks leven moet zijn: "Door de economische crisis moeten de burgers een bepaalde cynisch gevoel van humor krijgen om deze zeer slechte situatie - waar wij ons in bevinden - onder ogen te kunnen zien".
Kunst in het Parlement
Resetarits is een voorstander van kunst in de gebouwen van het Parlement i: "Dit reusachtige complex heeft leven nodig". "Wij zijn de meest democratische instelling dus moeten wij er voor zorgen dat hier ook provocatieve kunst komt", voegt Batzeli daaraan toe.
Bekijk ook de video op europarltv over het kunstwerk (via de onderste link).