Kroatië opgeschrikt door dood journalist

In Kroatië is geschokt gereageerd op de moord op een journalist in het centrum van Zagreb. Een reeks van recente geweldsincidenten in de hoofdstad tekenen het onvermogen van de EU-kandidaat i om de georganiseerde misdaad te beteugelen.

Journalist en uitgever Ivo Pukanic kwam samen met marketing medewerker Niko Franjic om het leven toen donderdagavond een bom tot ontploffing werd gebracht onder zijn auto, die voor de ingang van zijn kantoor in het centrum van de Kroatische hoofdstad Zagreb stond geparkeerd. Van de daders ontbreekt tot dusver ieder spoor.

Als oprichter (ex-)hoofdredacteur en uitgever van het weekblad Nacional publiceerde Pukanic (47) regelmatig over corruptiepraktijken en schending van mensenrechten. In 2003 baarde Pukanic internationaal opzien met een interview met de Kroatische oud-generaal Ante Gotovina, die op dat moment werd gezocht door het Joegoslavie tribunaal in Den Haag wegens verdenking van oorlogsmisdaden.

Met het artikel won Pukanic een persprijs in eigen land, maar bevestigde hij ook zijn reputatie als journalist die omstreden journalistieke methodes hanteerde en daarbij de omgang met de geheime dienst en maffiose figuren niet schuwden.

Eerder dit jaar ontsnapte Pukanic ternauwernood aan een moordaanslag, toen hij op klaarlichte dag werd beschoten op straat. Afgelopen zomer gaf hij te kennen niet langer van beveiligingsagenten gebruik te willen maken.

De aanslag betekent de vierde moordaanslag in Zagreb in korte tijd. Vorige maand werd Kroatie opgeschrikt door een brute moord op de 26-jarige Ivina Hodak, de dochter van een prominente advocaat, wiens naam in verband wordt gebracht met Kroatische maffia.

Die aanslag vormde voor de Kroatische premier aanleiding om zijn ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken, alsmede de chef van Politie te ontslaan. Die maatregel werd in brede kring verwelkomd in Kroatie, maar blijkens de jongste aanslag hebben de autoriteiten nog geen grip op het geweld.

De geweldspiraal plaatst vraagtekens bij het functioneren van het justitie en politieapparaat in Kroatie, en daarmee ook bij de gereedheid voor het  EU-lidmaatschap. Kroatie hoopt in 2010 tot de Europese Unie toe te treden, maar zal voor die tijd moeten bewijzen de maffia in eigen land te baas te kunnen.

In het evaluatierapport dat Europese Commissie i in de eerste week van november publiceert zal naar verwachting nog een aantal scherpe kanttekeningen worden geplaatst bij de juridische hervormingen en de strijd tegen corruptie en internationale misdaad. ‘Dit is het grootste obstakel in de onderhandelingen met Kroatie’ bevestigde rapporteur voor het Europees Parlment i, Hannes Swoboda, vrijdag tegenover Kroatische media.

Het ontregelen van de toetredingsgesprekken is volgens politiek analist Davor Djenero in het belang van de georganiseerde misdaad in Kroatië. ‘Hun positie is het best gegarandeerd in een geïsoleerd Kroatië, waarin criminelen ongestoord hun gang kunnen gaan. Het geweld, dat uiteindelijk maar in kleine kring plaats vindt, is in die zin ook een poging om de Kroatische EU-ambities te saboteren. Daar staat tegenover dat de Kroatische regering zich nu meer dan ooit gedwongen ziet om de strijd aan te binden met de georganiseerde misdaad.’

De kroatische premier Ivo Sanader zei er voor te zullen waken dat Zagreb verwordt tot een ‘tweede beiroet,’ refererend aan de autobommen die de Libanese hoofdstad al decennialang teisteren. Vrijdag kondigde Sanader na afloop van een speciale vergadering van de nationale veiligheidsraad nieuwe maatregelen aan, waaronder de uitbreiding van politionele bevoegdheden, snellere berechting, de oprichting van een DNA-databank voor veroordeelde criminelen en de mogelijkheid om illegaal verkregen bezit te confisqueren.