Vaya con Dios op de bühne in het Parlement
In 1986 was de hit 'Just a friend of mine' van de nieuwe Belgische groep Vaya con Dios overal te beluisteren. Ruim twintig jaar later is de groep rond zangeres Dani Klein nog steeds actief en treed ze overal ter wereld op. Soms voor een speciaal doel: afgelopen maandag kwam ze, aan de vooravond van de Internationale Roma Dag, in het Parlement een concert geven om de rechten van de Roma te verdedigen. Wij ontmoetten Dani Klein vlak na haar repetitie.
Het concert werd georganiseerd door het Nederlandse parlementslid Els de Groen i (Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie).
Hoe bent u met de situatie van Roma bekend geraakt?
Met mijn groep geef ik veel concerten in de landen in Oost-Europa, waar veel Roma wonen. Een ding heeft mij altijd getroffen: wanneer wij 'Djelem djelem'zingen, de hymne van de Roma die ik aan mijn repertoire heb toegevoegd, dan zijn de mensen altijd zeer enthousiast: ze identificeren zich met dat lied.
Maar deze mensen die zich daarmee identificeren, hebben in feite persoonlijk vaak een vrij discriminerende houding ten aanzien van de Roma. Ik vind dat treffend: aan de ene kant eigent zich men de Roma-cultuur toe, men geeft een volk iets om trots op te zijn, terwijl dat volk aan de andere wordt verworpen en gediscrimineerd. Als menselijk wezen heeft me dat getroffen. Ik heb geen politieke boodschap behalve dat wij elkaar wederzijds moeten respecteren.
U verdedigt een positievere benadering van de Roma door hun bijdrage aan de Europese cultuur te onderstrepen?
Ja, want zigeunermuziek heeft aan de kunst in het algemeen bijgedragen. Ik ben geen specialist in klassieke muziek, maar Brahms zou Brahms niet zijn als er geen zigeunermuziek was geweest en dat is het geval voor veel componisten van klassieke muziek. De muziek van de zigeuners, hun taal en hun tradities, dragen bij aan de Europese rijkdom: men zou zich meer moeten interesseren voor wie zij zijn en wat zij willen... De Roma zijn ergens onbuigzaam, zij willen reizen en zij willen niet aan één plaats gebonden zijn, hoewel wij hen willen dwingen om dat te zijn... ik heb bewondering voor deze mensen, want tot op de dag van vandaag verzetten zij zich.
Momenteel zie je veel Roma in Brussel, vooral bij de stoplichten. Veel mensen zeggen me: "Ik geef niets, het is gemakkelijk om zo te leven". Ik denk dat het niet gemakkelijk is om zo te leven! Zou iemand ervoor kiezen om de hele dag uitlaatgassen in te ademen om vijftien of twintig cent te krijgen met een afkeurende blik? Je moet de mensen benaderen voor de waarde die zij hebben, voor het positieve.
Kan Europa deze benadering helpen wijzigen?
Ik weet niet wat de bevoegdheden van Europa zijn, ik doe niet aan politiek. Maar als zij over de middelen beschikt: ja. Het basisidee van Europa was om, bijvoorbeeld, te voorkomen dat Duitsland en Frankrijk met elkaar oorlog gaan voeren. Dus als de ambitie van Europa vrede is, dan kan zij zeker helpen om de Roma te doen accepteren als een onderdeel van het Europese volk, maar met hun bijzonderheden.
Wat beweegt u om u als artiest voor de Roma in te zetten?
Ik zet mij in als ik vind dat de doelen rechtvaardig zijn, om vrijheid en het respect voor de ander te helpen waarderen... Dat is eigen aan artiesten om zich niet voor verschillen af te sluiten maar zich er mee te voeden. Artiesten voeden zich met alle invloeden waar ze door worden geraakt. Onze muziek is gevoed met verschillende soorten muziek.
Bij musici is het racisme minder tastbaar dan in andere milieus. Artiest zijn betekent in de marge leven, niet in de rijen lopen: wij zijn ook een beetje degenen waar de maatschappij niet van houdt, wij moeten ook strijden, middelen vinden om ons uit te drukken. Door in de marge te leven, komen wij dichterbij andere gemeenschappen die in de marges van de maatschappij worden geplaatst. Kunst heeft altijd deze functie gehad om taboes te doorbreken, om de mentaliteit en de geest te openen.