EU verdeelt Servië

De Servische regering weigert een handelsakkoord te ondertekenen met de EU i. Ze is verontwaardigd dat Brussel heeft verklaard Kosovo te ondersteunen met politie- en justitietaken. De Europese dadendrang blijkt een splijtzwam voor de Servische politiek.

De weigering van de Servische premier Vojislav Kostunica om een handelsakkoord met de EU te tekenen was een domper na het enthousiasme in Brussel over de herverkiezing van de pro-Europese president Boris Tadic, afgelopen zondag.

Maar verrassend kon het machtswoord van Kostunica toch niet zijn. In tegenstelling tot de pogingen van president Tadic om de Kosovo-kwestie los te koppelen van de relatie tussen Servië en de EU, zijn beide zaken volgens Kostunica onlosmakelijk met elkaar verbonden, zolang Kosovo door de EU wordt gesteund in het streven naar onafhankelijkheid ten opzichte van Servië.

Truc

Het besluit van Brussel, eerder deze week, om een EU-missie naar Kosovo te sturen, was voor Kostunica aanleiding om de ondertekening van het handelsakkoord te blokkeren. "Het is een truc om Servië feitelijk te laten instemmen met de onafhankelijkheid van Kosovo", zei Kostunica in een verklaring. Veel Serviërs beschouwen de opstandige provincie Kosovo - die al bijna 9 jaar onder VN-bestuur staat - als de wieg van de Servische natie. Het territoriumverlies is volgens de meeste Servische politici een schending van het internationaal recht en de integriteit van het Servische grondgebied.

Ook president Tadic spreekt zich uit tegen de onafhankelijkheid van Kosovo, maar is evenzeer voorstander van de ondertekening van het akkoord met de EU, dat onder meer voorziet in een versoepeling van de visumplucht voor Servische burgers. Het conflict tussen Tadic en Kostunica zet de verhoudingen binnen de regering op scherp nu ministers van de Democratische Servische Partij van Kostunica zich achter hun premier scharen. Zij dreigen hun coalitie met de Democratische Partij van Tadic op te blazen wanneer hij toch overgaat tot de ondertekening van het akkoord.

Sterke man

Eurocommissaris Ollie Rehn i zegt de "obstructie van sommige politici in Belgrado" te betreuren. Maar volgens de Servische politiek analist Bratislav Grubacic heeft de EU de nu ontstane crisis onbedoeld aan zichzelf te danken. "Kostunica laat nu zien dat hij nog steeds de sterke man is in de Servische politiek, en de Europese Unie heeft hem die gelegenheid geboden door met zoveel haast een missie naar Kosovo te sturen."

Die haast is verklaarbaar, want ook de Europese Commissie i zit in een lastig parket. Spanje, Roemenië en Cyprus zullen de onafhankelijkheid van Kosovo straks niet erkennen, maar zouden dat impliciet tóch doen wanneer de EU-politiemissie naar Kosovo wordt gestuurd nádat Kosovo zich eenzijdig onafhankelijk verklaart. "Maar wellicht dat de EU tenminste had moeten wachten met deze missie tot na de ondertekening van dit akkoord", aldus Grubacic.

Het bewuste akkoord was aanvankelijk bedoeld om de pro-Europese president een duwtje in de rug te geven aan de vooravond van zijn herverkiezing. Maar door deze afwikkeling heeft Brussel hem toch geen dienst bewezen, zegt Grubacic. "Dit conflict laat zien dat Tadic zich weliswaar gesteund weet door de meerderheid van de kiezers. Maar door de coalitieverhoudingen is hij niet in staat zijn presidentiële macht volledig uit te oefenen."

Beste papieren

Een oplossing voor de impasse is voorlopig niet in zicht maar tot een val van het kabinet zal de crisis waarschijnlijk niet leiden. "Dat durft geen enkele coalitiepartij nu aan", meent Grubacic. Met de naderende onafhankelijkheid van Kosovo heeft de Radicale Partij van verliezend presidentskandidaat Nikolic de beste papieren bij vervroegde verkiezingen. Hij zal het verlies van Kosovo kunnen toeschrijven aan het falen van de huidige regering.