Feest in Kosovo

Gretha Leever werkt voor VNG-International in Kosovo in een project ter ondersteuning van de Kosovaarse Vereniging van Gemeenten.

Het hing al een tijdje in de lucht: de onafhankelijkheidverklaring van Kosovo. Op zondag 17 februari 2008 was het zover. Om 15.00 uur werd in een plenaire sessie van het parlement het langverwachte besluit genomen. Kosovo heeft zich afgescheiden van Servië en gaat als onafhankelijke staat verder. Het hele weekend was bijna heel Kosovo uitbundig aan het feestvieren; het is alsof de Kosovo-Albanezen alle hoofdprijzen hebben gewonnen die er maar te winnen vallen. De ijzige wind en het laagje sneeuw bekoelen de feestvreugde geenszins. Een ooggetuigeverslag.

Alhoewel President Fatmir Sediju en premier Hashim Thaci tot het laatst gewacht hebben met de aankondiging van de dag en het tijdstip waarop Kosovo zich unilateraal onafhankelijk zou verklaren, ging het hardnekkige gerucht dat het grote moment op zondag 17 februari 2008 zou plaatsvinden. Vanaf donderdag sprak bijna niemand over iets anders dan de onafhankelijkheid en in de straten van Pristina hing een positieve spanning, gepaard gaande met allerlei activiteiten. Overal werd geveegd, geverfd, geklust en op de wandelpromenade Moeder Theresa-straat werden fraaie straatlantaarns geplaatst. Ook verschenen er steeds meer spandoeken waarin het woord "Pavaresise" (onafhankelijkheid) te lezen viel en waarin met name de Verenigde Staten werden bedankt voor hun steun. Naarmate de zondag naderde was het aantal Albanese vlaggen niet meer te tellen.

Spontane feesten op zaterdag

De hele zaterdag reden er claxonerende auto's met Albanese en Amerikaanse vlaggen door Kosovo. De straffe koude wind belette de feestvierders niet om half uit de auto te hangen, vreugdekreten slakend. Zelfs kleine kinderen hingen met rode wangetjes uit autoramen met vlaggetjes in de knuistjes.

De trottoirs stonden bomvol met een enthousiaste menigte die de continue stroom feestvierende autorijders toezwaaiden. Sommige auto's waren voor de gelegenheid voorzien van teksten. Vuurwerk werd afgestoken en in de open lucht ontstonden spontane feesten die tot in de kleine uurtjes doorgingen.

De grote dag voor Kosovo

De dag begon rustig. De straten waren bedekt met een bescheiden laagje sneeuw, de lucht was blauw, de zon scheen maar de wind was net als de vorige dag koud. In de Moeder Theresa-straat werden de laatste spandoeken opgehangen en vele bedrijven plaatsten stalletjes met gratis producten voor de feestvierende mensen. Bekertjes melk, flesjes water, blikjes sinas, bekertjes bier, snoep, chips, bekertjes yoghurt, bekertjes wijn en ga zo maar door. De belangrijkste straten waren afgezet voor het autoverkeer om ruim baan te bieden aan de duizenden feestvierders. Het monument dat 's avonds zou worden onthuld stond ingepakt in een blauw doek. Om de zoveel tijd werden er gele ballonnen onder gestopt. Om voortijdige onthulling - door de wind of nieuwsgierige mensen - te voorkomen werd het monument bewaakt.

Om 12.00 uur vond er een speciale vergadering plaats waar de Kosovaarse fractievoorzitters het voornemen om Kosovo onafhankelijk te verklaren werd besproken, vervolgens werd om 15.00 uur in een speciale vergadering van het parlement over het voorstel gestemd. Alle aanwezigen - de Servische leden waren niet aanwezig - stemden in met het voorstel.

Er waren politiek-correcte toespraken van President Fatmir Sediju en Premier Hashim Thaci, waarin gesproken werd over gelijke rechten van alle bevolkingsgroepen in Kosovo en het wettelijk kader. Daarnaast werd het belang benadrukt van mechanismen om alle bevolkingsgroepen te garanderen dat ze een actieve rol kunnen vervullen in de ontwikkeling van Kosovo. Ook verklaarde Hashim Thaci dat het de verantwoordelijkheid is van de regering om directe en onmiddellijke actie te ondernemen om dit beleid ten uitvoering te brengen. In de nieuwe grondwet wordt benadrukt dat Kosovo een staat is voor alle bewoners en dat er geen ruimte is voor intimidatie, discriminatie of ongelijke behandeling van wie dan ook.

Na de persconferentie van 18.00 uur werd het monument onthuld, de ballonnen kregen de vrijheid. Het monument bestond uit een woord in gele letters die samen het woord "NEW BORN" uitbeelden. De onthulling werd gevolgd door twee grote concerten en een toespraak voor het volk. Buiten alle vuurwerk dat door de nieuwe Kosovaarse staatsbewoners de lucht in werd geschoten, werd de dag besloten met een licht- en knalshow met behulp van18 ton vuurwerk.

Hoe is het met de Servische Kosovaren?

De Servische Kosovaren zien alle ontwikkelingen in Kosovo met argusogen aan. Vrees bestaat voor ongeregeldheden zoals die in maart 2004 plaatsvonden. De woorden van Kosovaarse leiders steken schril af tegen de berichten uit Servië. Servische leiders hebben direct na het uitspreken van de onafhankelijkheid de afscheiding van Kosovo bestempeld als een illegale actie en ongeldig verklaard. Om de mensen in de Servische enclaves een hart onder de riem te steken hebben vele Servische ministers de Servische enclaves bezocht. Zo was de Servische minister voor Kosovo te zien in de Kosovaarse stad Mitrovica, de minister van Onderwijs in de Servische enclave in zuid-Kosovo Strpce, de minister van Energie in oost-Kosovaarse enclaves en de minister van Handel in enclaves in het noordwesten van Kosovo. Alle Servische gebieden krijgen gedurende de komende weken extra bewaking van KFOR. Het is te hopen dat er zich geen ongeregeldheden voordoen.

Zondagavond werd bekend gemaakt dat er in Mitrovica een granaat was ontploft. Er vielen geen gewonden.

Start van EULEX-Missie

Op zaterdag 16 februari ging de EU akkoord gaan met de EULEX-missie ter ondersteuning van het bestuur in Kosovo. Het is de bedoeling dat de operationele fase van de missie na een overgangsperiode van 120 dagen ingaat. De EULEX-missie valt onder het Europese veiligheids- en defensiebeleid, en zal de Kosovaarse autoriteiten bijstaan op juridisch gebied en bij het handhavingsbeleid. De missie bevat een politie-component, een justitie-component en een douane-component. EULEX zal monitoren, mentoren en adviseren.

Er zijn vele ontwikkelingen gaande in en om Kosovo. Het is afwachten hoe de toekomst er voor dit kleine nieuwe Balkanstaatje met ruim 2 miljoen inwoners uit zal zien.