Europese instellingen praten over de situatie in Kosovo
Op woensdagmiddag hield het Europees Parlement i een debat met de Raad van Ministers i en de Europese Commissie i over de implicaties van de unilaterale onafhankelijkheidsverklaring door Kosovo. Raadsvoorzitter RUPEL herinnerde het Parlement dat de westelijke Balkan een toetredingperspectief is geboden in het kader van de Thessaloniki agenda van 2003. Nu moeten we onze toezeggingen herhalen en iets doen voor de regio.
Namens de Raad
De Sloveense Minister van Buitenlandse Zaken en Raadsvoorzitter, Dimitrij RUPEL herinnerde het Parlement dat de westelijke Balkan een toetredingperspectief is geboden in het kader van de Thessaloniki agenda van 2003. Nu moeten we onze toezeggingen herhalen en iets doen voor de regio. Het EU-Westelijke Balkan Forum dat in maart plaats is een belangrijke ontmoeting in deze context.
De Raadsvoorzitter benadrukte dat de EuroLex-missie los staat van de erkenning van de onafhankelijkheid van Kosovo door de lidstaten. De EU heeft Servië nodig en Servië heeft de EU nodig, zei Rupel. Ook al zijn de mogelijkheden voor onderhandelingen uitgeput, de mogelijkheden voor dialoog zijn dat niet. Er is een behoefte aan dialoog tussen de EU en Servië, tussen Kosovo en Servië en tussen de Kosovaren en de Serviërs min Kosovo.
De Raadsvoorzitter benadrukte dat Kosovo een uniek geval is omdat de internationale gemeenschap 9 jaar geleden moest ingrijpen in een groot humanitair drama en aangezien het een protectoraat is geweest sinds 9 jaar. Een nieuwe formule moest worden gevonden omdat Servië al 9 jaar geen autoriteit had over het gebied. Dus is hier ook geen sprake van een aantasting van de territoriale soevereiniteit.
De Raadsvoorzitter benadrukte dat de Raad eensgezindheid had gevonden over een gemeenschappelijke lijn. Hij sloot af met een pleidooi voor het open houden van ramen en deuren voor de westelijke Balkan en Kosovo.
Namens de Commissie
Europees Commissaris Olli REHN i benadrukt dat de erkenning van Kosovo een zaak is van de lidstaten, maar hij verwacht dat de lidstaten allen, zij het op hun eigen tempo, uiteindelijk Kosovo zullen erkennen. Hij toont zich bereid om Kosovo te helpen. Met alle beschikbare communautaire instrumenten wil Rehn de politieke en economische ontwikkeling van Kosovo ondersteunen. Concrete maatregelen zullen op 5 maart worden aangekondigd. Ook zegt Rehn toe op korte termijn een donorconferentie te organiseren, zodat Kosovo op eigen benen kan staan. Rehn beseft dat het een moeilijk moment is voor Servië en van historisch belang voor het Servische volk. Maar de tijd is gekomen om de bladzijde om te slaan, zegt Rehn. De Servische toekomst ligt in Europa. Dat geldt voor Servië en de gehele westelijke Balkan.
Fractiewoordvoerders
'Kosovo is een staat. Deze onafhankelijkheid is een onoverkomelijkheid, een andere oplossing was er niet, zegt Doris PACK (EVP-ED, DE). 'Voor Sacharovprijswinnaar Rughova is de onafhankelijkheid een postume genoegdoening'. Het Ahtisaariplan moet worden uitgevoerd met respect voor de grenzen, rechtsstaat en minderheden. De strijd tegen de werkloosheid kan alleen effectief in een rechtsstaat. Ook Servië moet uiteindelijk de weg vinden naar de Europese Unie, besluit Pack.
Jan Marinus WIERSMA i (PES, NL) stelt dat we de realiteit moeten accepteren. Het is geen reden tot feest en creëert een ingewikkelde situatie. Na jaren van onderhandelingen kwam er geen resultaat. De erkenning is een zaak van de lidstaten. We moeten bevorderen dat Kosovo het Ahtisaariplan uitvoert en de rechten van de Serviërs respecteert. Ook moeten we Servië perspectief blijven bieden met visafaciliteiten, zodat er contact blijft. Wiersma prijst de Servische regering, omdat ze afziet van geweld en geen sancties uitvaardigt.
Annemie NEYTS-UYTTEBROECK (ALDE/ADLE, BE) benadrukt dat elke nieuwe staat die ontstaat een verandering van de grenzen vereist en dus de territoriale integriteit van een land aantast. België heeft zelf ondervonden dat dit een moeilijk proces is. Het duurde 9 jaar voordat Nederland de onafhankelijkheid van België erkende. 'Maar waarom toont de Servische minister geen begrip voor het standpunt van de Kosovaren?', vraagt Neyts-Uyttebroeck. Zij toont zich blij dat Servië afziet van geweld en roept het land op zich om de toekomst te bekommeren. De toekomst van Servië, Kosovo en de westelijke Balkan ligt in Europa.
Konrad SZYMA?SKI (UEN, PL) stelt dat Europa een grote verantwoordelijkheid draagt en moet bijdragen aan de opbouw van de staatsstructuren. We moeten erkennen dat het bijeenhouden van Servië en Kosovo grote risico's met zich meebracht. We moeten de soevereiniteit ondersteunen, zodat de onafhankelijkheid een goede zaak zal blijken te zijn voor de stabiliteit in de regio.
Joost LAGENDIJK i (GROENEN/EVA, NL) heeft zondag in Kosovo zelf mogen vaststellen hoe de Kosovaarse regering op waardige wijze de onafhankelijkheid heeft uitgeroepen. Die onafhankelijkheid was onvermijdelijk als men beseft dat in 1999 in bijzijn van de VN 10.000 slachtoffers zijn gevallen en 100.000 vluchtelingen. Na 9 jaar aanmodderen met VN-bestuur is de onafhankelijkheid onvermijdelijk. Was het beter geweest om een akkoord te bereiken tussen Servië en Kosovo. Ja, maar dat is niet gelukt. Ik heb begrip voor de woede van de Servische minister van Buitenlandse Zaken, zolang het maar geweldloos blijft. Na hun euforie zullen de Kosovaren zich bewust worden van hun verantwoordelijkheden. Goede betrekkingen met minderheden mogen niet alleen op papier bestaan. We moeten erkennen, dat de toekomst van Kosovo in EU-verband ligt.
'Ik voel malaise', zegt Francis WURTZ (EVL/NGL, FR), 'De EU wil bijdragen aan goed bestuur, maar ondermijnt tegelijkertijd de internationale rechtsorde door de staat te erkennen. Het opent zo Pandora's box. Zo voedt de Unie het nationalisme, in plaats van het te ondermijnen en het vervreemdt het Servische volk van zich. Zal de Unie in staat zijn de verwachtingen in te lossen?' De Unie creëert een nieuw protectoraat, zonder lessen te leren van het mislukken van eerdere protectoraten. Ook de EuroLex-missie zal volgens Wurtz niet slagen. Er wordt gesproken over toetreding zonder dat we weten wanneer en op welke voorwaarden. Niemand weet dat, zegt hij. Wurtz kan zich niet aansluiten bij zelfgenoegzaamheid.
Vanwege uitspraken van Pieter Feith in de Nederlandse media, vraagt Bas BELDER i (IND/DEM, NL) aan de Raadsvoorzitter hoe de verhoudingen tussen de verschillende EU-vertegenwoordigers ter plaatse onderling en met de Raadsvoorzitter liggen. Vervolgens uit hij zijn zorgen over de intensieve samenwerking tussen Kosovaren en Serviërs in maffianetwerken. Belder hoopt dat de EU-aanwezigheid daaraan een eind kan maken ten bate van waardig interetnisch samengaan.
Overige spreker
Bart STAES (GROENEN/EVA, BE) noemt de onafhankelijkheidsverklaring onvermijdelijk na negen jaar VN-bestuur. Al negen jaar is het niet onder Servisch bestuur. Staes roept de Kosovaren op tot respect voor het Ahtisaariplan en het respect voor minderheden. Staes onderlijnt dat alle niet-Servische minderheden hun steun hebben uitgesproken voor de onafhankelijkheid. Hij kijkt met spanning uit naar de toekomst van Kosovo in de Europese Unie.