Zetelverdeling EP vanaf 2009: een extra zetel voor Nederland

Het EP i neemt het verslag aan van zijn rapporteurs Lamassoure en Severin over de zetelverdeling in het Parlement na de verkiezingen van 2009. Volgens het verslag krijgt België vanaf 2009 22 europarlementsleden, zoals reeds vastgelegd in het verdrag van Nice. Nederland krijgt 26 leden, één meer dan in het verdrag van Nice. Het totale aantal zetels gaat naar 750.

Indien de Europese Raad i van 18-19 oktober a.s. de positie van het EP accordeert, zal de nieuwe zetelverdeling gelden van 2009 tot 2014. Daarna wordt de vraag actueel, hoe de bevolkingsomvang van de lidstaten berekend dient te worden. Gaat men uit van ingezetenen of van staatsburgers? Het Parlement wil dan ook dat, met het oog op toekomstige wijzigingen in de zetelaantallen per land, er een onderzoek komt naar de mogelijkheid het aantal inwoners (ingezetenen) van de lidstaten, zoals dat jaarlijks wordt vastgesteld door Eurostat, te vervangen door het aantal Europese burgers. Het onderzoek moet leiden tot een nauwkeuriger definitie van de term burgers.

Het Verdrag van Nice ging uit van een omvang van het Europees Parlement van maximum 736 Parlementsleden na de verkiezingen van 2009. De Europese Raad van juni dit jaar besloot dat de totale grootte van het Parlement tot 750 zetels zou moeten worden beperkt en dat geen lidstaat meer dan 96 of minder dan 6 afgevaardigden zou moeten hebben. Daar het Parlement met de definitieve regelingen moet toestemmen, is het gevraagd om een voorstel in te dienen over de herverdeling van de zetels.

De zetels voor Nederland en België

Het Parlement stelt voor dat Nederland een zetel wint ten opzichte van het verdrag van Nice, waardoor het op 26 zetels uitkomt. België krijgt 22 zetels. Het is de bedoeling dat de Europese regeringsleiders op hun top van half oktober in Lissabon tegelijk met het nieuwe 'hervormingsverdrag' de definitieve zetelverdeling in het Europees Parlement vaststellen. Het EP beklemtoont de behoefte om een stabieler en eerlijker systeem op te zetten voor toekomstige herzieningen wat betreft de distributie van zetels, waarbij rekening wordt gehouden met demografische en degressieve evenredigheidsprincipes.

Hoe worden de zetels verdeeld?

Het definitieve aantal leden van het Parlement zal door de Europese Raad worden beslist op basis van 'degressieve evenredigheid.' Dit houdt in dat de minst bevolkte staten bij hun vertegenwoordiging in het Europees Parlement relatief meer parlementsleden kunnen afvaardigen. Volgens het EP "bestaat er echter geen eenduidige formule om het aantal plaatsen te bepalen."

Aantallen zetels per land

Het voorstel van het Parlement komt neer op het volgende.

Debat

Fractiewoordvoerders

Ingo FRIEDRICH (EVP-ED, DE) vindt het een goed idee om een boven- en ondergrens aan het aantal afgevaardigden per land te hebben die altijd vastgehouden worden. Hoe minder degressiviteit er is en hoe meer proportionaliteit, hoe meer het Europees Parlement aan legitimiteit wint. Het ligt een beetje moeilijk dat Duitsland als enige land minder leden krijgt dan Nice stipuleerde. Maar het Europese aspect prevaleert boven al het andere. Op de lange termijn moeten we een logischer systeem vinden. Wat er ook gebeurt met de amendementen 2 en 3, die tegenstrijdig zijn, de EVP-ED-fractie zal het verslag steunen.

Ook Richard CORBETT (PES, UK) steunt het verslag. De rapporteurs hebben zich heel verstandig beperkt tot een correctie van de grootste anomalieën in het huidige systeem. Geen enkele lidstaat, behalve Duitsland, zal minder zetels krijgen dan al gepland was voor de situatie na de verkiezingen van 2009. Ja, sommigen dachten dat hun land ineens veel meer inwoners had dan eerder gedacht, maar wij gebruiken gewoon de cijfers van Eurostat. Premier Prodi heeft gezegd dat Italië evenveel zetels moet krijgen als Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Maar we gaan toch uit van het principe van degressieve proportionaliteit? Italië zegt altijd dat Europa vóór gaat op de nationale belangen, maar brengt dat nu niet in de praktijk.

Andrew DUFF (ALDE/ADLE, UK) zegt dat de liberale fractie eveneens steun zal verlenen aan het verslag Lamassoure-Severin. Het Parlement moet duidelijk maken wel degelijk in staat te zijn zo'n moedig besluit te nemen. Er is geen zuivere formule, maar het verslag geeft een praktische invulling van het begrip degressieve proportionaliteit. Natuurlijk willen nationale delegaties hun positie verbeteren, maar hun voorstellen spreken elkaar onderling tegen. Het voorstel van Ingo Friedrich is in strijd met de degressieve proportionaliteit. Het systeem van de vierkantswortel bevoordeelt dan weer te veel de kleine lidstaten. De vraag of we uit moeten gaan van het aantal burgers, onderdanen, ingezetenen of kiezers, is zeer complex. Wij kunnen deze problemen niet binnen een week voor het einde van de Intergouvernementele Conferentie (IGC) oplossen. Dat is stof om volgend jaar verder te bediscussiëren. Duff wil de IGC een oplossing presenteren in plaats van de zaken ingewikkelder te maken.

Brian CROWLEY (UEN, IE)

"Kalkoenen werken ook niet voor de kerst, dus waarom zouden de parlementsleden ervoor zorgen dat hun zetels worden afgenomen?" We moeten het hebben over degressieve proportionaliteit, maar de realiteit is dat er altijd een evenwicht is geweest tussen de instellingen en tussen de lidstaten. Eurostatcijfers over de aantallen inwoners van de lidstaten zijn voor vijftien lidstaten slechts voorlopig. Toch worden op basis van deze cijfers vergaande beslissingen genomen. Crowley maant tot voorzichtigheid.

Johannes VOGGENHUBER (GROENEN/EVA, AT) gaat niet akkoord met het verslag. Historische onevenwichtigheden worden voortgezet en de democratische rechten van de burgers worden geschonden. Een parlement is een vertegenwoordiging van de burgers en verder niets. Er is geen parlement zonder 'demos'. Het is het eenvoudigste van de wereld om vast te stellen wie burger is van de Unie. In Nice heeft men al gevraagd: "Lief Parlement, vertel eens hoe je samengesteld wil worden." Wij zijn daar toen niet in geslaagd.

In de fractie van Sylvia-Yvonne KAUFMANN (EVL/NGL, DE) lopen de meningen uiteen. Kaufmann steunt het verslag van de rapporteurs. Het voorstel is evenwichtig en gebaseerd op een transparant systeem dat ook kan blijven gelden voor toekomstige uitbreidingen. De grootste landen accepteren ondervertegenwoordigd te zijn, wat de cohesie in de Unie versterkt. De basis voor de berekening van het aantal zetels per land, is het aantal inwoners. Ook immigranten vallen daar dus onder.

Bernard WOJCIECHOWSKI (IND/DEM, PL) ziet Europese solidariteit mislukken en nationaal egoïsme overheersen. Duitsland zal zetels verliezen en start een hele klaagzang. Tegelijkertijd probeert men ons te overtuigen van de zogenaamde degressieve proportionaliteit, maar die geldt blijkbaar niet voor Roemenië. Polen verliest drie zetels maar er wordt gezegd dat het er één wint. Zo win je altijd in een casino.

Luca ROMAGNOLI (ITS, IT)

Het verslag moet zeker worden verworpen. Het is een anti-Italiaans beleid dat de Europese instellingen is binnengekropen. Italië wordt gediscrimineerd. Het klopt toch niet dat Malta evenveel zetels krijgt als Letland? Personen die verblijf hebben in een lidstaat zonder er onderdaan van te zijn, worden meegeteld. Frankrijk krijgt hierdoor twee zetels meer dan Italië.

Overige sprekers

Philip CLAEYS (ITS, BE) twijfelt over de timing. In juni vroeg de Europese Raad het Parlement een ontwerp in te dienen, maar het verslag dat nu voorligt, is gebaseerd op een EU-hervormingsverdrag dat nog niet eens geratificeerd is. De paard wordt weer eens voor de wagen gespannen. Claeys spreekt vandaag niet namens de ITS-fractie, maar als vertegenwoordiger van een kleine lidstaat, België, of eigenlijk van een toekomstige lidstaat, Vlaanderen. Het principe van de degressieve proportionaliteit is het meest rechtvaardige. Dit principe moet ruim worden geïnterpreteerd. Claeys zal het amendement van Bonde terzake steunen. De kleine lidstaten moeten zo goed mogelijk vertegenwoordigd zijn in het EP.

Jean-Luc DEHAENE (EVP-ED, BE)

Het debat draait om de geloofwaardigheid van het Parlement. Is het EP in staat een voorstel te doen en dat met ruime meerderheid aan te nemen zodat het voor de Raad moeilijk zal zijn het voorstel naast zich neer te leggen? Het verslag van de rapporteurs is zeer goed en voldoet aan de vereisten van het verdrag. Het is het verslag Lamassoure of Nice. Het kwadraatamendement verbetert de positie van de kleine landen sterk, maar maakt een karikatuur van de proportionaliteit. De amendementen ingediend op instigatie van Duitsland begrijpt Dehaene niet. Betreft het hier een poging om terug te keren naar de zetelaantallen van Nice? Dehaene roept de collega's op voor het verslag Lamassoure te stemmen.

---