Kiesstelsels in de Europese Unie

Het kiesstelsel i van Nederland is op evenredige vertegenwoordig i (EV) gestoeld en kent geen districtenstelsel i. De lidstaten van de Europese Unie kennen verschillende soorten kiesstelsels. Evenredige vertegenwoordiging en het meerderheidsstelsel i wisselen elkaar af. In sommige landen wordt dit gecombineerd met een districtenstelsel. Zelfs binnen een lidstaat kan het kiesstelsel voor een deel van het parlement verschillen, zoals in Italië. Sommige lidstaten hebben een tweekamerstelsel i, net als Nederland. De Scandinavische landen kennen bijvoorbeeld éénkamerstelsels.

Veel Europese landen hebben wel evenredige vertegenwoordiging gecombineerd met een beperkt districtenstelsel. Mede daardoor hebben veel landen een hogere kiesdrempel i dan Nederland.

1.

Overzicht

Land

Stelsel

Bijzonderheden

Kiesdrempel

Kamers

Zetels

Lagerhuis

België

evenredige vertegenwoordiging

meervoudige kiesdistricten. Stemmen is verplicht

5%

2

150

Bulgarije

deels EV deels meerderheidsstelsel

31 zetels worden verdeeld via meerderheid (first-to-the-post); 209 zetels via EV

4%

1

240

Cyprus

evenredige vertegenwoordiging

het parlement telt 80 zetels. In praktijk zijn er maar 56 leden, 24 zetels voor vertegenwoordigers uit Noord-Cyprus zijn onbezet. Stemmen is verplicht

3,6%

1

nu 56

Denemarken

evenredige vertegenwoordiging

40 zetels via landelijke lijst; 135 zetels via meervoudige districten. Faeröer en Groenland beide 2 zetels

2%

1

179

Duitsland

evenredige vertegenwoordiging

tweestemmenstelsel i: zetelverdeling wordt bepaald via landelijke stem; 299 leden worden rechtstreeks gekozen in enkelvoudige districten (een gewone meerderheid volstaat). Als er meer rechtstreeks gekozenen zijn dan het aantal zetels dat is behaald, wordt het totale zeteltal verhoogd

5%

2

nu 598

Estland

evenredige vertegenwoordiging

meervoudige kiesdistricten

5%

1

101

Finland

evenredige vertegenwoordiging

geen kiesdrempel; kandidaten worden gerangschikt naar aantal stemmen. meervoudige kiesdistricten

variërend

 

1

200

Frankrijk

meerderheidsstelsel

enkelvoudige districten waar absolute meerderheid nodig is

n.v.t.

2

577

Griekenland

evenredige vertegenwoordiging

51 meervoudige en 5 enkelvoudige districten; 50 extra zetels voor de winnaar. Stemmen is t/m 70 jaar verplicht

3%

1

300

Hongarije

meerderheidsstelsel

tweestemmenstelsel: 1 stem voor districtskandidaat; 1 voor landelijke lijst

5%

1

199

Ierland

evenredige vertegenwoordiging

  • + 
    enkelvoudig overdraagbare stem

meervoudige districten. Naast het kiezen van een afgevaardigde, bepalen kiezers ook de volgorde van de volgende kandidaten, die zo eveneens gekozen kunnen worden

variërend

2

166

Italië

deels EV en deels meerderheidsstelsel

36 procent van de zetels gaat naar parlementariërs die gekozen zijn volgens het districtenstelsel. Voor de andere 64 procent geldt het systeem van evenredige vertegenwoordiging.

variërend

2

630

Kroatië

evenredige vertegenwoordiging

het aantal parlementariërs is afhankelijk van de opkomst in de kiesdistricten en kan variëren tussen 100 en 161

5%

1

nu 140

Letland

evenredige vertegenwoordiging

kiezers kunnen ook hun afkeuring voor een kandidaat laten blijken op het stembiljet

5%

1

100

Litouwen

deels EV en deels meerderheidsstelsel

71 zetels worden verdeeld d.m.v. een meerderheidsstelsel; 2de ronde tussen 2 grootste partijen is nodig wanneer niemand de absolute meerderheid heeft. 70 zetels d.m.v. EV

5%

1

141

Luxemburg

evenredige vertegenwoordiging

stemmen is verplicht tot 75 jaar. Kiezers hebben een voorkeursstem of mogen hun stem splitsen tussen verschillende lijsten

5%

1

60

Malta

evenredige vertegenwoordiging

  • + 
    enkelvoudig overdraagbare stem

naast het kiezen van een afgevaardigde, bepalen kiezers ook de volgorde van de volgende kandidaten, die zo eveneens gekozen kunnen worden

n.v.t.

1

nu 69

Nederland

evenredige vertegenwoordiging

geen kiesdistricten, vandaar een erg lage kiesdrempel

0,67%

2

150

Oostenrijk

evenredige vertegenwoordiging

stemrecht van 16 jaar. Meervoudige districten

4%

2

183

Polen

evenredige vertegenwoordiging

tenminste 35% van de kandidaten op een kieslijst moeten vrouw zijn, een andere 35% man

5%

2

460

Portugal

evenredige vertegenwoordiging

meervoudige districten

4%

1

230

Roemenië

evenredige vertegenwoordiging

aantal zetels is afhankelijk van het aantal kiesgerechtigden

5%

2

nu 326

Slovenië

evenredige vertegenwoordiging

88 nationale zetels en 2 voor de Hongaarse en Italiaanse gemeenschappen

4%

2

90

Slowakije

evenredige vertegenwoordiging

kiezers kunnen 4 voorkeursstemmen uitbrengen op kandidaten van dezelfde lijst

5%

1

150

Spanje

evenredige vertegenwoordiging

meervoudige districten (provincies)

3%

2

350

Tsjechië

evenredige vertegenwoordiging

kiezers kunnen 4 voorkeursstemmen uitbrengen op kandidaten van dezelfde lijst

5%

2

200

Verenigd Koninkrijk

meerderheidsstelsel

enkelvoudige districten, waar gewone meerderheid nodig is

n.v.t.

2

650

Zweden

evenredige vertegenwoordiging

meervoudige districten. 310 zetels worden d.m.v. EV verdeeld; overige 39 worden als restzetels verdeeld

4%

1

349
 

Meer over