De toekomst van de eigen middelen van de Europese Unie

Het Parlement doet een voorstel tot hervorming van het stelsel van eigen middelen in twee fasen. De tweede fase, die in zou moeten gaan in 2014, zal gebaseerd zijn op een nog vast te stellen systeem van heffingen. Er is echter geen sprake van Europese belastingen. Volgens het EP moet gelijkheid van de lidstaten het leidende beginsel zijn bij de hervorming.

Over enkele maanden zal de Europese Commissie haar eerste voorstellen voor de revisie van het budget publiceren, die gepland is voor 2008-09. Het Parlement geeft in zijn initiatiefverslag aan dat het huidige systeem niet alleen complex, onbegrijpelijk voor de burger en ontransparant is, maar ook oneerlijk en antidemocratisch. De hervormingen die het EP voorstelt worden in twee fasen ingedeeld.

Fase een: gelijkheid, eenvoud en solidariteit

Het Parlement wijst erop dat als het besluit van Edinburgh van 1992, waarbij een plafond voor de eigen middelen van 1,24% van het BNI werd vastgesteld, volledig was benut, de communautaire begroting in de laatste dertien jaar jaarlijks met 0,2% van het BNI zou zijn gestegen, hetgeen overeenkomt met een stijging van circa € 240 mrd euro. Volgens het EP zijn deze middelen, die op grond van een voorstel van het Brits voorzitterschap unaniem door de lidstaten werden aanvaard, noodzakelijk om de Unie in staat te stellen te handelen overeenkomstig haar groeiende uitdagingen en bevoegdheden, met name in verband met haar rol in de wereld en de inspanningen voor de Lissabon-doelstellingen.

Het Parlement stelt voor om in de eerste fase het Finse voorstel van april 2004 te volgen en de bijdragen aan de EU-begroting te baseren op het Bruto Nationale Inkomen van de lidstaten. Deze bron is minder zichtbaar voor de burger maar zorgt voor een rechtvaardige verhouding tussen bijdragen en het algemene welvaartsniveau van de lidstaten en geeft bovendien uiting aan de solidariteit tussen de lidstaten. De Britse "rebate" kan geleidelijk worden teruggebracht tot nul in 2013.

Het systeem zal in deze eerste fase op een aantal principes gebaseerd worden. De "gelijkheid van lidstaten" moet garanderen dat geen enkele lidstaat budgettaire privileges geniet. Solidariteit en gelijkwaardigheid tussen de lidstaten moeten gewaarborgd zijn. Deze beginselen worden nu ondermijnd door het huidige systeem van de eigen middelen, waarbij sommigen profiteren van compensaties, terwijl door "anderen alleen compensaties kunnen worden ontvangen door koehandel op bijeenkomsten van de Europese Raad". Deze eerste fase kan in werking treden zodra een overeenkomst geratificeerd is, maar het EP benadrukt het tijdelijke karakter ervan en onderstreept dat deze fase alleen tot doel heeft de komst van een volwaardig nieuw inkomstensysteem voor te bereiden.

Fase twee: een volwaardig eigen inkomstensysteem voor de EU

Het EP merkt op dat uit contacten met de nationale parlementen van de lidstaten gebleken is dat de tijd voor een echte Europese belasting nog niet meteen rijp is. De tweede fase zal dan ook in geen geval de EU het recht geven om belasting te heffen, aldus het Parlement. Fiscale soevereiniteit blijft voorbehouden aan de lidstaten, maar deze kunnen de Unie autoriseren om voor een beperkte periode te profiteren van een bepaald deel van hun belastingen. Een dergelijke regeling zou echter wel op elk gewenst moment ingetrokken moeten kunnen worden. Het EP benadrukt dat het nieuwe systeem in geen geval de algemene publieke uitgaven of belastingdruk mag doen stijgen. Het nieuwe systeem zou in 2014 ingevoerd moeten worden, met een overgangsperiode om een soepele afschaffing van het oude systeem te kunnen garanderen.

Ook aan deze tweede fase ligt een aantal principes ten grondslag, waaronder een volledig respect voor de fiscale soevereiniteit van de lidstaten, fiscale neutraliteit en de vastliggende grootte van het EU-budget. Wel is het van groot belang om in deze tweede fase een nieuw inkomstensysteem op te zetten dat gebaseerd is op in de lidstaten bestaande belastingen. Door een nationale belasting geheel of gedeeltelijk door te sluizen naar Brussel krijgt de EU echte eigen middelen en wordt een link gecreëerd tussen de Unie en de Europese belastingbetaler.