EP debatteert met Prodi en Berlusconi over IGC / Balans Italiaans voorzitterschap

Verslag van de Europese Raad en verklaring van de Commissie - Bijeenkomst van de Europese Raad (Brussel, 12/13 december 2003)

Verklaringen van Raad en Commissie - top van staatshoofden en regeringsleiders over de IGC (Brussel, 12/13 december 2003)

Verklaring van de fungerend voorzitter van de Raad - Werkzaamheden van het Italiaans voorzitterschap

Gecombineerd debat : 16 december 2003

Debat

De Voorzitter

Pat COX (ELD, IRL) zegt dat het EP heel goed heeft samengewerkt met het Italiaanse voorzitterschap. Cox is blij met de vooruitgang op het gebied van de transatlantische betrekkingen. Hij waardeert de vriendschap met de VS maar sluit de ogen niet voor de situatie op Guantanamo Bay. Cox heeft op de Europese Raad gepleit voor de inwerkingtreding van het Kyotoprotocol. Het moet de prioriteit van de Commissie zijn om Rusland te bewegen het protocol te ondertekenen.

Ten aanzien van de Intergouvernementele Conferentie (IGC) heeft Cox namens het Parlement medegedeeld dat het EP vasthoudt aan de Conventietekst. Het voorstel van de Ecofin om de begrotingsbevoegdheden van het Parlement uit te hollen, is onaanvaardbaar. Het Parlement is altijd een verantwoordelijk begroter geweest, hetgeen van de Raad niet gezegd kan worden. Cox noemt het een stap achteruit dat de regeringsleiders het niet eens zijn geworden. Een stap achteruit is echter geen ramp. Bij bepaalde sleutelpersonen ontbrak de wil om een compromis te bereiken. Cox hoort graag van de collega's wat hun boodschap is voor het Ierse voorzitterschap.

De voorzitter van de Raad

Silvio BERLUSCONI zegt dat het de wens van het voorzitterschap was om een compromis te bereiken zodat er, nog voor de Europese verkiezingen, een grondwet zou zijn. Dat is helaas niet gelukt. Het uitgangspunt van het voorzitterschap was, om de Conventietekst niet te laten verwateren. Het Parlement is, meer dan voorheen, volledig betrokken geweest bij de IGC. Aan het begin van de IGC waren er 80 controversiële punten. Voor 79 daarvan is een oplossing gevonden. Ten aanzien van de defensiepolitiek heeft het voorzitterschap de Conventietekst verbeterd. Er komt een Europese defensiestructuur zonder aantasting van de transatlantische relaties. De Europese defensiepoot zal openstaan voor elke lidstaat die eraan deel wil nemen. "De Europese defensie is geen antithese van de NAVO," aldus Berlusconi, maar is er complementair aan.

Tijdens bilaterale gesprekken op de IGC-Top leek het mogelijk te zijn oplossingen te vinden voor de verschillende inzichten ten aanzien van de institutionele structuur van de Unie. Met betrekking tot de samenstelling van de Commissie was een oplossing binnen handbereik. De wens van de kleinste lidstaten om van vier naar vijf europarlementariërs te gaan, was inwilligbaar. Uiteindelijk kon geen oplossing worden gevonden voor de stemmenweging in de Raad. Daarop is besloten de Top te ontbinden. Berlusconi noemt de Top geen mislukking: op 82 punten is een akkoord bereikt. In de nacht van vrijdag op zaterdag leek een definitief akkoord tot de mogelijkheden te behoren. In de vroege ochtend vonden de delegatieleiders echter dat er meer tijd nodig was, bijvoorbeeld om de eigen parlementen te raadplegen. Er was wel degelijk goede wil bij de lidstaten om tot een oplossing te komen.

Tijdens de Europese Raad is veel bereikt: zo is het groei-initiatief goedgekeurd. Hiermee zijn grote investeringen in infrastructuur, onderzoek en menselijk kapitaal gemoeid. Het groei-initiatief, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de Europese Investeringsbank, past goed in de doelstellingen van Lissabon en in de groeipoot van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP). De Amerikaanse Centrale Bank heeft onder andere als doel de economie te stimuleren. De ECB heeft als doel alleen het beteugelen van de inflatie. Daarom heeft de Unie een groei-initiatief nodig. Berlusconi prijst het werk van Wim Kok als voorzitter van de werkgroep inzake de werkgelegenheid. Kok heeft per land aangegeven welke maatregelen nodig zijn. Berlusconi onderschrijft de conclusies van Kok volledig.

Het Europese bedrijfsleven is een soort Gulliver die door vele lilliputters, lees wetten en regelingen, wordt vastgeketend. Het bedrijfsleven kan niet volledig profiteren van zijn concurrentievermogen. De Raadsvoorzitter prijst de totstandkoming van de overnamerichtlijn, maar wijst erop dat er nog veel moet gebeuren om de concurrentiekracht van het Europese bedrijfsleven te verbeteren.

Op het gebied van de veiligheid is veel bereikt. Er komt een gemeenschappelijk agentschap voor het grensbeheer. Dat agentschap wordt operationeel op 1 januari 2005. Ook is veel aandacht besteed aan de opvang en het onthaal van migranten. Op asielgebied is vooruitgang geboekt, al is geen overeenstemming bereikt over de twee richtlijnen terzake. Het thema migratie moet worden opgenomen in de buitenlandse betrekkingen. Migratie is immers ook een zaak van oorsprong- en transitlanden.

Er is een akkoord bereikt over de zetel van de Europese agentschappen. Het Italiaanse voorzitterschap is trots op dat akkoord, dat twee jaar van onzekerheid afsluit. Verder belooft de uitbreiding een groot succes te worden. De kandidaat-lidstaten gaan verder met het overnemen van het acquis communautaire. Ook Bulgarije en Roemenië zijn goed op weg. Zij moeten per 1 januari 2007 kunnen toetreden tot de Unie. Turkije zit eveneens op de goede weg. Het voorzitterschap heeft Ankara laten weten op welke terreinen nog vooruitgang moet worden geboekt.

Het voorzitterschap heeft een verklaring van groot politiek belang gewijd aan de transatlantische betrekkingen. Daarin wordt opgeroepen tot een continue dialoog met de VS. De waarden die de EU en de VS delen, moeten leiden tot gemeenschappelijke actie. De gezamenlijke bestrijding van het terrorisme en van de proliferatie van massavernietigingswapens is van het grootste belang.

De Commissie

Romano PRODI i is verheugd dat dankzij de inspanningen van het Italiaanse voorzitterschap een akkoord is bereikt over vijf belangrijke punten. Prodi denkt daarbij aan de richtlijn over de traceerbaarheid van GGO's en aan de kaderovereenkomst met het Europees Ruimteagentschap. De totstandbrenging van het gemeenschappelijk Europees luchtruim en de regels voor de gunning van aanbestedingen, twee andere belangrijke verwezenlijkingen van het voorbije halfjaar, zullen begin volgend jaar formeel worden goedgekeurd. Tenslotte tekent zich duidelijk een politiek akkoord af over het openbaar overnamebod.

Het laatste initiatief van het semester was de Top van staatshoofden en regeringsleiders die zaterdag in Brussel werd beëindigd. Het gedeelte dat aan de Intergouvernementele Conferentie was gewijd, heeft terecht alle aandacht van de publieke opinie getrokken, maar was niet het enige. Het initiatief ter ondersteuning van de groei, dat de Raad unaniem heeft goedgekeurd, gaat Prodi nauw aan het hart. Dit initiatief is het meest zichtbare element van een algemeen plan tot stimulering van de Europese economie. Onder de door de Raad goedgekeurde economische maatregelen zijn ook acties met het oog op de verbetering van het concurrentievermogen en ten gunste van de werkgelegenheid. Tenslotte juicht de Commissievoorzitter het akkoord toe dat de Raad heeft bereikt over de zeven nieuwe Europese agentschappen die zich zullen bezighouden met veiligheid van de luchtvaart, spoorwegen, maritieme veiligheid, voedselveiligheid, visserij, chemische stoffen en beheersing van ziekten.

Het feit dat de Europese grondwet niet is goedgekeurd, heeft Prodi "bedroefd en ontgoocheld." Twee jaar terug, op de Europese Raad van Laken, werden de lidstaten het eens over drie fundamentele kwesties: het verbeteren van de werking van de instellingen, het rationaliseren van de wetgeving en de instellingen en het nauwer betrekken van de burgers bij de opbouw van Europa. De grote vernieuwing van Laken was de oprichting van de Conventie, die het meest ambitieuze en democratische initiatief uit de geschiedenis van de Unie is. Honderdvijf vertegenwoordigers van nationale parlementen, regeringen, het Europees Parlement en de Commissie zijn bijeengekomen. De Conventie heeft goed gewerkt. Na achttien maanden heeft zij een ontwerp van grondwet voorgesteld dat de Commissie een goed uitgangspunt voor de Intergouvernementele Conferentie heeft genoemd. De Commissie heeft herhaaldelijk bevestigd dat in de tekst slecht enkele details hoefden te worden gewijzigd.

Op de belangrijkste punten heeft de Conventie uitmuntend werk geleverd, bijvoorbeeld op het gebied van het Handvest van de Grondrechten, de stemming bij meerderheid en de verdeling van de politieke bevoegdheden. Prodi denkt ook aan de ontwikkeling van de rol van het Europees Parlement, waaraan in het ontwerp van grondwet eindelijk grotere beslissingsmacht wordt gegeven met betrekking tot de begroting van de Unie.

Ook al heeft het geen zin een of andere nationale delegatie verwijten te maken, toch wijst Prodi erop dat de instellingen niet kunnen worden gevormd wanneer de mogelijkheid om besluiten te blokkeren de enige bekommernis is. De oplossing kan niet komen van een optelsom van veto's, maar van een samenspel van belangen. Prodi hoopt dat de volgende Europese Raden zich opnieuw zullen buigen over de grondwet met een realistisch tijdschema, maar ook met een totale visie die nu uit het oog is verloren.

Prodi besluit zijn toespraak met een emotionele oproep: "Ik vraag u uw politiek inzicht, uw visie en uw ervaring ten dienste van de eerste grondwet van het verenigde Europa te stellen. Ik weet dat velen van ons in deze vergaderzaal de Europese Unie zien als het enig mogelijke antwoord op de uitdagingen van de geschiedenis en de politiek. U, die hier bent door een rechtstreeks mandaat van onze burgers, weet goed wat zij denken. U weet dus dat de mensen er zich ten volle bewust van zijn dat Europa geen abstract ideaal of een gril is, maar een historische noodzaak. We hoeven slechts uit onze beperkte geografische ruimte te stappen om te beseffen dat vanuit China, India of Amerika niet meer de afzonderlijke landen van ons continent worden waargenomen. Alsmaar meer wordt Europa als geheel gezien."

Historisch gezien is de integratie van het hele continent de enige kans op overleving van de nationale staten. Europa zal alleen door de Unie zijn autonomie en invloed in de wereld kunnen behouden. Als er niet op die manier gedacht wordt, zal Europa onverbiddelijk terechtkomen in de marge van de geschiedenis.

Fractiewoordvoerders

Hans-Gert POETTERING (EVP/ED, D) is teleurgesteld, 13 december 2003 was geen goede dag voor Europa. De EVP is vastbesloten een Europese grondwet te realiseren, want zonder grondwet heeft Europa geen toekomst. Een grondwet is de enige manier om de 21e eeuw op een vreedzame manier af te sluiten. De EVP zal zich absoluut verzetten tegen een terugval in intergouvernementele besluitvorming en tegen de vorming van concurrerende blokken binnen de Unie. Poettering geeft niemand de schuld van het mislukken van de Top, iedereen draagt verantwoordelijkheid. Er is een compromis nodig. Europa heeft altijd compromissen kunnen vinden. Solidariteit is geen eenrichtingsverkeer. Wie niet solidair is, moet daarvoor het gelag betalen. Poettering zegt daarbij niet op één land in het bijzonder te doelen. Er moet eerst een grondwet komen, pas daarna kan worden gesproken over een verdere uitbreiding van de Unie.

Volgens Enrique BARON CRESPO (PES, E) zei Berlusconi bij binnenkomst dat hij zich zorgen maakte over de voetbalwedstrijd in Tokio. Maar het Italiaanse voorzitterschap heeft zelf de tweede helft niet gehaald. Barón Crespo betreurt dat er geen Magna Carta is goedgekeurd. Berlusconi heeft gezegd dat 95% van de ontwerpgrondwet niet besproken wordt, omdat het reeds tot het acquis behoort. Dat is van belang, maar ten aanzien van de overige 5% wordt koehandel bedreven.

Graham WATSON (ELD, VK) merkt op dat het voorzitterschap erin is geslaagd het beleid ten aanzien van Rusland te ondermijnen, Canada te beledigen en het SGP onderuit te halen. Het voorzitterschap is een persoonlijke mislukking voor Berlusconi geworden. Op het papiertje dat Berlusconi in zijn zak had, stonden alleen slechte grappen. De IGC zal tijdens het Ierse voorzitterschap opnieuw opgepakt moeten worden. De grote lidstaten hebben de Unie in een crisis gestort. Tijdens de Europese Raad is niets gezegd over Guantanamo Bay. Ook ten aanzien van Rusland is niets gezegd terwijl de verkiezingen er volgens de OVSE niet op correcte wijze zijn verlopen. De waarden van het Parlement zijn met voeten getreden. Berlusconi zegt dat, zonder de IGC, zijn voorzitterschap het meest glorieuze van alle voorzitterschappen zou zijn geweest. Dan vraagt Watson zich af wanneer Berlusconi een voorzitterschap een mislukking noemt. Watson noemt Berlusconi als Raadsvoorzitter mislukt.

Francis WURTZ (EVL/NGL, F) is niet tevreden met de impasse. De liberale koers van Europa gaat gewoon door. In een vreselijk schouwspel is Europa getuige geweest van machtsdromen. Er is niet gesproken over de waarden van de Unie. Wurtz spreekt van "een lang Europa met korte ideeën." Voor diegenen die een alternatieve ambitie voor Europa hebben, is er sprake van een verwoestende nederlaag. De rijke landen willen niet langer bijdragen aan de arme lidstaten. Zij willen hun knikkers uit het spel halen. Een dergelijke ontwikkeling, waarbij geen solidariteit bestaat, is onaanvaardbaar. Er wordt gedroomd van een offensief buitenlands beleid. Van de nieuwe strategische overwegingen van de Unie lopen de rillingen je over de rug. Niet de staatshoofden en regeringsleiders, maar de burgers moeten nu de handschoen opnemen.

Monica FRASSONI (GROENEN/EVA, B) hekelt de steun van Berlusconi aan Bush en Sharon alsmede zijn uitspraken over Tsjetsjenië. Minister Lunardi heeft zich schandalig gedragen: hij wil Europese financiering regelen voor infrastructurele werken die zijn bedrijf zou moeten uitvoeren. Niemand heeft een precies idee van waar Berlusconi nu voor of tegen is. Toch zou een akkoord problematischer zijn geweest dan de huidige crisis. Of Berlusconi het nu leuk vindt of niet, de enige tekst die nu ter tafel ligt, is de Conventietekst. Het zwakke voorzitterschap is niet de enige reden voor de mislukking. De Raad heeft het EP, de burgers en de nationale parlementen nodig. De regeringen zijn niet de heersers van Europa. Het veto in institutionele kwesties moet worden afgeschaft. De Groenen geloven niet in een Europa van verschillende snelheden. Desnoods moet het constitutionele proces na de verkiezingen opnieuw vlot worden getrokken.

William ABITBOL (EDD, F) hekelt de ontwikkelingen inzake Irak, het SGP, Cancún en de IGC. 2003 was een annus horribilis voor Europa. Niet dat de burger daar iets van merkt, die vindt Europa een ver-van-mijn-bed-show. Het is trouwens te vroeg voor een Europese grondwet. Over Turkije kan men wel dagdromen, maar daar houdt het mee op. De rol van de voorzitter van de Raad was niet goed. Hij heeft voorstellen op tafel gelegd waardoor de Top is mislukt.

Nogmaals de Raad

Volgens Silvio BERLUSCONI mag teleurstelling over de IGC geen aanleiding zijn voor pessimisme over de toekomst. Een pessimist boekt nooit resultaten. Het resultaat van de Conventie is niet verloren. Het voorzitterschap is uitgegaan van de Conventietekst, maar heeft ook oog gehad voor de legitieme wensen van de lidstaten. Er moet alleen nog een akkoord worden gevonden voor de meerderheidsbesluitvorming. Het Raadsvoorzitterschap is verweten dat het geen compromis heeft voorgesteld. Het voorzitterschap heeft echter de Conventietekst gevolgd en heeft geopperd om tot 2014 met tijdelijke formules te werken. Dat wilden de lidstaten niet. Daarna is voorgesteld tot 2008 het Verdrag van Nice toe te passen. Ook dat compromis werd niet geaccepteerd. Daarom heeft het voorzitterschap, met instemming van alle lidstaten en kandidaat-lidstaten, besloten de IGC te onderbreken.

Nogmaals de Commissie

Romano PRODI, antwoordend op een vraag van Monica FRASSONI (GROENEN/EVA, B), zegt dat Commissaris Loyola DEPALACIO slechts gezegd heeft dat het Kyotoprotocol dood is, om haar bezorgdheid te uiten. Het standpunt van de Commissie is en blijft, dat het protocol in werking moet treden.

Voorstellen moet niet te snel als acquis worden bestempeld. Het is niet juist om te zeggen dat er over veel zaken overeenstemming lijkt te zijn bereikt. Er is nog geen consensus. Nog steeds moeten veel beslissingen met unanimiteit worden genomen, nog steeds wordt het begrotingsrecht van het EP uitgehold. De buit is nog niet binnen. Prodi wenst iedereen een goede Kerst.