De Commissie keurt een aanpak goed voor de bevordering van kwalitatief hoogwaardige diensten van algemeen belang

woensdag 12 mei 2004

De Europese Commissie heeft vandaag een Witboek goedgekeurd waarin de aanpak van de Europese Unie voor de bevordering van de ontwikkeling van kwalitatief hoogwaardige diensten van algemeen belang wordt uiteengezet. Het Witboek bevat de conclusies van de Commissie na een breed openbaar debat op basis van het vorig jaar verschenen Groenboek (zie IP/03/714). In dit Witboek wordt erop gewezen dat de Unie en de lidstaten de verantwoordelijkheden op het gebied van de diensten van algemeen belang met elkaar delen. Voorts wordt de nadruk gelegd op de rol van de nationale, de regionale en de lokale autoriteiten bij de omschrijving, de organisatie, de financiering en de controle van de diensten van algemeen belang. Verder worden de belangrijkste elementen omschreven van een EU-strategie die zowel moet garanderen dat alle burgers en bedrijven daadwerkelijk toegang tot een ruim gamma diensten van algemeen belang hebben, als de rechtszekerheid moet verbeteren. De Commissie concludeert dat er op dit ogenblik onvoldoende gegevens zijn die erop wijzen dat horizontale kaderregelgeving meerwaarde zou bieden ten opzichte van het bestaande sectorspecifieke kader.

Het Witboek wordt voorgesteld als een vervolg op het Groenboek over diensten van algemeen belang van 21 mei 20031. In het Groenboek heeft de Commissie een breed openbaar debat geopend over de rol van de EU bij het garanderen van kwalitatief hoogwaardige diensten van algemeen belang aan de consumenten en de bedrijven. Het Groenboek nodigde uit opmerkingen te maken over de behoefte aan en de mogelijke meerwaarde van kaderregelgeving, over de algemene rol van de EU bij het definiëren van de doelstellingen van openbare-dienstverlening die bij de diensten van algemeen belang worden nagestreefd, en over de wijze waarop deze diensten worden georganiseerd, gefinancierd en geëvalueerd.

Het door het Groenboek geopende debat oogstte heel wat belangstelling. De Commissie heeft bijna 300 bijdragen ontvangen van zeer uiteenlopende categorieën respondenten². De diensten van de Commissie hebben een verslag over de publieke raadpleging opgesteld, waarin de bijdragen worden geanalyseerd en basismateriaal voor het Witboek wordt verstrekt3

In overeenstemming met het verzoek van het Europees Parlement in zijn resolutie over het Groenboek van 14 januari 20044 trekt de Commissie in dit Witboek haar conclusies over dit onderwerp. Zij licht haar aanpak toe en geeft richtsnoeren voor een coherent beleid op het gebied van de diensten van algemeen belang.

Het document omschrijft beginselen die richting geven aan het beleid van de Commissie op het gebied van de diensten van algemeen belang, bijv.: handhaving van een degelijke kwaliteit; veiligheid en beveiliging; het waarborgen van de rechten van consument en gebruiker; de totstandbrenging van een regelgeving die zo dicht mogelijk bij de burgers en de bedrijven staat; het garanderen van samenhang en algemene toegankelijkheid; inachtneming van de diversiteit; evaluatie van de prestaties; transparantie en rechtszekerheid.

Een van de belangrijkste vragen voor het openbaar debat ging over de noodzaak van een kaderrichtlijn over diensten van algemeen belang. Bij de publieke raadpleging bleven de standpunten hierover verdeeld. Een aantal lidstaten is nog steeds sceptisch en de besprekingen in het Europees Parlement verliepen vrij moeizaam.

Hierdoor bleef het twijfelachtig of een kaderrichtlijn op dit ogenblik de beste oplossing is en of hiermee voldoende meerwaarde kan worden gecreëerd. Daarom concludeert de Commissie dat het beter is nu geen voorstel in te dienen, maar de kwestie later opnieuw te onderzoeken. Momenteel zal zij in de regel haar sectorale aanpak voortzetten en ontwikkelen door, waar nodig en passend, sectorspecifieke voorschriften vast te stellen die het mogelijk maken rekening te houden met de specifieke behoeften en situaties in elke sector.

In het licht van de resultaten van de publieke raadpleging is de Commissie ook van mening dat het rechtskader voor de financiering van de openbare-dienstverplichtingen verder moet worden verduidelijkt en vereenvoudigd. Zij is van plan om daartoe uiterlijk in juli 2005 een pakket maatregelen goed te keuren. De meeste onderdelen van dit pakket werden reeds in de vorm van een ontwerp ingediend voor overleg.

Voorts is in het openbaar debat benadrukt dat er een duidelijk en transparant kader moet komen voor de selectie van bedrijven die met de uitvoering van een dienst van algemeen belang worden belast. De Commissie is voornemens de EU-regelgeving die de transparante toewijzing van overeenkomsten van dienstverlening moet garanderen, te onderzoeken. Daarom is zij gestart met een raadpleging over de aspecten die te maken hebben met overheidsopdrachten in het kader van publiek-private samenwerking5.

Daarnaast heeft het Groenboek ook veel belangstelling gewekt bij de belanghebbenden op het gebied van de sociale diensten en de gezondheidsdiensten, die erop wezen dat een vlotte ontwikkeling van deze diensten slechts mogelijk is als er meer voorspelbaarheid en duidelijkheid komt. De Commissie is van mening dat het nuttig is een systematische aanpak te ontwikkelen om de specifieke kenmerken van de sociale diensten en gezondheidsdiensten van algemeen belang te identificeren en te herkennen, en om het kader te verduidelijken waarin die diensten functioneren en kunnen worden gemoderniseerd.

Deze aanpak zal worden uiteengezet in een mededeling over de sociale diensten van algemeen belang, waaronder de gezondheidsdiensten, die in 2005 zou moeten worden goedgekeurd.

Achtergrond

De diensten van algemeen belang in de Europese Unie vormen een complexe realiteit die voortdurend aan het veranderen is. Hierbij gaat het om:

  • een breed scala van verschillende soorten activiteiten: van de grote netwerkindustrieën (energie, postdiensten, vervoer en telecommunicatie) tot gezondheid, onderwijs en sociale diensten,

  • verschillende dimensies bij het verrichten van deze diensten: van Europees of zelfs wereldwijd tot zuiver lokaal,

  • diensten die op verschillende basis worden verleend: sommige zijn marktgericht en andere weer niet-marktgericht van aard.

De organisatie van deze diensten varieert naar gelang van de culturele tradities, de geschiedenis en de geografische omstandigheden van iedere lidstaat en naar gelang van de kenmerken van de betrokken activiteit, met name de technologische ontwikkeling.

De volledige tekst van het Witboek kan worden geraadpleegd op:

http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/services_general_interest/