Overheidsopdrachten: Commissie treedt op tegen zes lidstaten wegens niet-toepassing van EU-regels
De Europese Commissie heeft besloten in dertien gevallen op te treden om de Europese wetgeving inzake overheidsopdrachten te doen naleven. Zij heeft besloten Italië voor het Europese Hof van Justitie te dagen in vier gevallen waarin sprake is van de gunning van opdrachten voor de exploitatie van sporttotalisators in staatseigendom, voor de aanleg van twee autosnelwegen en voor het beheer van computerdiensten voor de gemeente Mantova. De Commissie zal het Verenigd Koninkrijk voor het Hof dagen wegens niet-naleving van de regels inzake overheidsopdrachten door sociale huisvesters. Oostenrijk zal voor het Hof worden gedaagd wegens een contract voor de inzameling en verwerking van huisvuil in de gemeente Mödling en Finland wegens het verlenen van een opdracht zonder aanbesteding van keukeninrichtingen voor overheidsgebouwen. De Commissie heeft ook besloten Griekenland formeel te verzoeken een einde te maken aan inbreuken op het Gemeenschapsrecht in verband met de levering van treinen voor de metro van Athene, technische bijstand aan landbouwers en consultancydiensten voor de bouw van een waterzuiveringsinstallatie. Griekenland wordt ook verzocht de omzetting in nationaal recht te voltooien van de richtlijn van 2001 inzake het gebruik van standaardformulieren voor aanbestedingen. De Commissie verlangt van Italië dat het een nationale wet wijzigt die het de aanbestedende diensten toestaat bestaande contracten zonder enige vorm van aanbesteding te verlengen. Ten slotte vraagt de Commissie van Nederland onregelmatigheden recht te zetten die zich hebben voorgedaan bij de gunning van opdrachten voor de renovatie van het stadscentrum van Hoogezand-Sappemeer. Deze formele verzoeken hebben de vorm van met redenen omklede adviezen, de tweede fase van de inbreukprocedures uit hoofde van artikel 226 van het EG-Verdrag. Indien een bevredigend antwoord uitblijft, kan de Commissie de lidstaten in kwestie voor het Europese Hof van Justitie dagen.
De EUregels inzake overheidsopdrachten moeten garanderen dat alle Europese bedrijven een eerlijke kans krijgen om in te schrijven op overheidsopdrachten. Open en transparante aanbestedingsprocedures betekenen meer concurrentie, meer bescherming tegen corruptie, een betere dienstverlening en prijs-kwaliteitsverhouding voor de belastingbetaler en uiteindelijk meer concurrentie in Europa.
Vertegenwoordigers van het Europees Parlement en de Raad hebben op 2 december op basis van een in mei 2000 door de Commissie ingediend voorstel overeenstemming bereikt over een wetgevingspakket ter vereenvoudiging en modernisering van de EU-wetgeving inzake overheidsopdrachten (zie IP/03/1649).
De Commissie hoopt dat dit pakket begin 2004 formeel zal worden goedgekeurd. De Commissie komt binnenkort met een verslag over de mogelijkheden voor de verdere openstelling van overheidsopdrachten om de Europese economie verder aan te zwengelen. Overheidsopdrachten maken ten minste 14% uit van het BBP van de EU.
Italië sporttotalisators
De Commissie heeft besloten Italië voor het Hof van Justitie te dagen wegens de verlening van concessies voor het beheer van de sporttotalisators. De Commissie heeft geconstateerd dat Italië het algemene beginsel van transparantie van het EG-Verdrag en de daaruit voortvloeiende verplichting tot openbaarmaking niet is nagekomen door buiten iedere aanbestedingsprocedure om ongeveer driehonderd concessies voor het beheer van de paardentoto's tot 2006 te verlengen.
Italië aanleg van twee autosnelwegen
De Commissie zal Italië eveneens voor het Hof dagen in twee gevallen betreffende de gunning door de publiekrechtelijke organisatie ANAS van de aanleg en de exploitatie van twee autosnelwegen, de 'Valtrompia' en de 'Pedemontana Veneta Oves' zonder voorafgaande aanbesteding op communautair niveau. De richtlijn inzake overheidsopdrachten voor werken (93/37/EEG) bepaalt dat de aanbestedende diensten (wanneer de waarde van de werken minimaal 5 miljoen euro bedraagt) verplicht zijn een uitnodiging tot inschrijving in het Publicatieblad van de Europese Unie moeten publiceren.
Italië computerdiensten in Mantova
Italië zal eveneens voor het Hof worden gedaagd wegens de onderhandse gunning, eind 1997, door de gemeente Mantova van het beheer van een reeks informaticadiensten aan de vennootschap ASI, waarvan de meerderheidsaandeelhouder destijds de gemeente Mantova was. Volgens de jurisprudentie van het Hof mag van de in de richtlijnen vastgestelde aanbestedingsprocedures alleen worden afgezien als de aanbestedende entiteit, ook al onderscheidt die zich formeel van de aanbestedende dienst, geen zelfstandige beslissingsbevoegdheid heeft. Volgens de Commissie betekent het feit dat een aanbestedende dienst meerderheidsaandeelhouder in een vennootschap is, nog niet dat deze laatste geen beslissingsbevoegdheid heeft. De niet-toepassing van de communautaire regels is dus niet gerechtvaardigd.
Italië verlening van contracten zonder aanbesteding
Voorts heeft de Commissie besloten Italië in een met redenen omkleed advies te vragen artikel 44 van wet 724/1994 in te trekken, dat de Italiaanse aanbestedende diensten de mogelijkheid biedt om, wanneer een overheidsopdracht voor leveringen of diensten afloopt, die met dezelfde contractant te verlengen zonder de opdracht conform de richtlijnen inzake overheidsopdrachten opnieuw aan te besteden.
Verenigd Koninkrijk registered social landlords
De Commissie heeft besloten het Verenigd Koninkrijk voor het Hof te dagen omdat "registered social landlords", de belangrijkste sociale huisvesters in het Verenigd Koninkrijk, de Europese richtlijnen inzake overheidsopdrachten niet toepassen.
Deze richtlijnen behelzen voor publiekrechtelijke lichamen strikte procedurele en andere verplichtingen om ervoor te zorgen dat de gunning van opdrachten voor werken, leveringen en diensten transparant en niet-discriminerend is. De Commissie is van mening dat de relatie tussen registered social landlords en de Housing Corporation, een publieke organisatie die wordt gefinancierd door de Ministeries van Verkeer en van Plaatselijke en Regionale Overheden, van dien aard is dat zij moeten worden behandeld als publiekrechtelijke lichamen en dus moeten voldoen aan de richtlijnen inzake overheidsopdrachten.
Oostenrijk afvalverwerking in Mödling
De Commissie zal Oostenrijk voor het Hof dagen wegens de gunning van een contract voor de inzameling en verwerking van afval in de gemeente Mödling. De opdracht werd op 15 september 1999 voor onbepaalde tijd rechtstreeks gegund aan een bedrijf dat eerder door de gemeente Mödling was opgericht en volledig in handen was van die gemeente. Tegelijk met de gunning van het dienstverleningscontract verkocht de gemeente echter 49% van de aandelen van het bedrijf aan een particuliere onderneming.
De Oostenrijkse autoriteiten hebben aangevoerd dat de jurisprudentie van het Hof inzake interne gunningen in dit geval van toepassing is. Die jurisprudentie bepaalt dat de gunning aan entiteiten waarover de aanbestedende dienst een soortgelijke zeggenschap uitoefent als over haar eigen interne diensten, niet onder het Europese recht inzake overheidsopdrachten valt. De Commissie is van oordeel dat de gemeente Mödling een dergelijke zeggenschap niet uitoefent over genoemd bedrijf, waarvan zij slechts 51% van de aandelen bezit. Daarom had de gemeente Mödling het contract moeten aanbesteden conform de richtlijn inzake overheidsopdrachten voor dienstverlening (92/50/EEG).
Finland keukeninrichtingen voor overheidsgebouwen
De Finse aanbestedende dienst die voor de overheidsgebouwen verantwoordelijk is, Senaatti-kiinteistöt, heeft zonder enige vorm van aanbesteding een opdracht voor de levering van keukeninrichtingen gegund ter waarde van 1.050.000 Finse mark (€ 176.000). Finland heeft aangevoerd dat het bedrag onder de in de richtlijnen inzake overheidsopdrachten vastgestelde drempel lag. De jurisprudentie van het Hof stelt echter dat een aanbestedende dienst in dergelijke gevallen moet zorgen voor voldoende publiciteit om verschillende ondernemingen in staat te stellen een offerte in te dienen en discriminatie op grond van nationaliteit te voorkomen. De Commissie maakt deze zaak nu voor het Hof aanhangig.
Griekenland metrotreinen
Op 26 juli 2002 ondertekende "Attiko Metro AE" (de openbare exploitant van de Atheense metro) een contract met Hanhwa Koros voor de levering van vier treinen voor een net met dubbele spanning en de verbouwing van drie treinen van enkele spanning naar dubbele spanning. Hanhwa Koros had al een contract voor de levering van 17 treinen met enkele spanning. Het in juli 2002 afgesloten contract ging terug op een optieclausule in het vorige contract, die tijdens de eerste procedure niet werd geëvalueerd, noch werd toegepast. De Commissie is van mening dat de gunning van het nieuwe contract zonder aanbesteding een inbreuk vormt op de EUrichtlijn inzake overheidsopdrachten voor leveringen (93/36/EEG) en zij heeft daarom besloten aan Griekenland een met redenen omkleed advies te doen uitgaan.
De Griekse autoriteiten hebben niet kunnen aantonen dat de contractant in kwestie de enige fabrikant of leverancier van de bewuste treinen is, wat een mogelijke reden voor vrijstelling van de regels van de richtlijn zou zijn. Evenmin konden zij hard maken dat het niet houden van een aanbesteding gerechtvaardigd was vanwege de urgentie in verband met de Olympische Spelen van 2004. Dat de spelen in Athene gehouden zouden worden, is al jaren bekend, en de aanbestedende dienst had daar bij de planning van de werkzaamheden rekening mee moeten houden. Bovendien doet de opneming van een optieclausule in de oorspronkelijke aanbesteding van de treinen met dubbele spanning voor gebruik op de voorstadslijn vermoeden dat de aanbestedende dienst een dergelijke ontwikkeling waarschijnlijk achtte.
Het nieuwe contract kan niet als een gedeeltelijke vernieuwing van het bestaande leveringscontract worden beschouwd wat ook een mogelijke grond voor vrijstelling zou zijn omdat de treinen met dubbele spanning verschillen van die met enkele spanning. Ten slotte vormen problemen in verband met verschillende onderdelen en de behoefte aan aanvullende opleiding en meer personeel geen onevenredige technische moeilijkheden in de zin van de richtlijn.
Griekenland technische bijstand voor landbouwers
De Commissie heeft eveneens besloten aan Griekenland een met redenen omkleed advies te doen uitgaan met betrekking tot contracten voor technische bijstand aan landbouwers. Om de landbouwers te helpen ten volle te profiteren van bepaalde communautaire steunregelingen in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, sloot de Griekse staat na de vereiste aanbesteding elk jaar voor de afzonderlijke regio's contracten voor technische bijstand met gespecialiseerde ondernemingen. In 2001 zijn, anders dan in het verleden, een programma-akkoord en de bijbehorende uitvoeringscontracten onderhands gegund.
De Commissie is van mening dat alle uitvoeringscontracten betrekking hebben op hetzelfde object. Dus moeten de contracten als een geheel worden beschouwd, zodat de waarde ervan boven de drempel van de richtlijn inzake overheidsopdrachten voor dienstverlening (92/50/EEG) ligt. Bijgevolg zijn de uitvoerige procedures inzake bekendmaking en aanbesteding van toepassing. Het laatste door de Griekse autoriteiten aangevoerde argument ten slotte als zouden alleen de opdrachtnemers de vakkundigheid bezitten om de contracten uit te voeren, wordt door de feiten weerlegd aangezien de contracten tot in 2001 en vanaf 2003 zijn en zullen worden aanbesteed.
Griekenland technische consulent voor de bouw van een zuiveringsinstallatie
Aan Griekenland zal eveneens een met redenen omkleed advies toegezonden worden in verband met een door het Ministerie van Publieke Werken uitgeschreven aanbesteding voor de aanwerving van een technische consulent in het kader van de bouw van een afvalwaterzuiveringsinstallatie op het eiland Psitallia. De gunningscriteria betroffen de economische en financiële draagkracht en de vakkundigheid, alsmede de ervaring van de gegadigden. Volgens Richtlijn 92/50 moeten deze criteria echter deel uitmaken van de selectiecriteria. De richtlijn bepaalt dat de beoordeling van de inschrijvingen in twee onderscheiden fasen moet geschieden, de selectiefase en vervolgens de gunningsfase.
De selectiecriteria waaronder de hierboven vermelde moeten de aanbestedende dienst grofweg in staat stellen een lijst van inschrijvers op te stellen die in staat zijn de werkzaamheden in kwestie uit te voeren. De gunningscriteria daarentegen dienen ter beoordeling van de inschrijvingen van deze inschrijvers en dus voor de gunning van de opdracht.
Griekenland gebruik van standaardformulieren
Voorts heeft Griekenland de Commissie geen mededeling gedaan van de omzetting in nationaal recht, wat leveringen en de speciale sectoren betreft, van de richtlijn van de Commissie van september 2001 (zie IP/01/1271) inzake het gebruik van de standaardformulieren voor de aankondigingen van overheidsopdrachten. De Commissie heeft daarom besloten een met redenen omkleed advies te doen uitgaan om Griekenland te vragen de richtlijn om te zetten. Het verplichte gebruik van deze formulieren verbetert de kwaliteit van de gepubliceerde aankondigingen, wat de openheid, de doeltreffendheid en de transparantie ten goede komt en de gunning langs elektronische weg vergemakkelijkt. Deze formulieren stellen potentiële leveranciers met name in staat de automatische zoekmachines te gebruiken om voor hen interessante aankondigingen van overheidsopdrachten te vinden. Voor de aanbestedende diensten leiden de standaardformulieren tot minder werk en geringere kosten bij de naleving van de Europese regels inzake overheidsopdrachten.
Nederland renovatie van Hoogezand-Sappemeer
De Commissie heeft besloten Nederland in een met redenen omkleed advies te vragen inbreuken op het Gemeenschapsrecht recht te zetten in verband met opdrachten voor de renovatie van het stadscentrum van Hoogezand-Sappemeer. De lokale overheid sloot een overeenkomst waarbij aan een particuliere onderneming het exclusieve recht verleend werd diverse werken uit te voeren, en gunde dit bedrijf vervolgens een aantal contracten zonder aanbesteding. De Commissie is van oordeel dat dergelijke rechtstreekse gunningen een inbreuk vormen op de richtlijn inzake overheidsopdrachten voor werken (93/37/EEG) als de waarde van de desbetreffende contracten het in de richtlijn vastgestelde minimum te boven gaat. Zelfs als die drempel niet wordt bereikt, verlangt het EG-Verdrag voldoende publiciteit om verschillende ondernemingen in staat te stellen een offerte in te dienen, zodat voldaan wordt aan de beginselen van gelijke behandeling en non-discriminatie.
De meest recente informatie over inbreukprocedures tegen lidstaten is te vinden op:
http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/droit_com/index_en.htm