Bosnië en Herzegovina: Commissie keurt haalbaarheidsstudie goed
Een studie om te beoordelen of Bosnië en Herzegovina er klaar voor is de volgende stap naar Europese integratie te zetten door onderhandelingen over een stabilisatie- en associatieovereenkomst te openen, is door de Europese Commissie goedgekeurd. De Commissie hoopt te kunnen aanbevelen om volgend jaar met de onderhandelingen te beginnen. Voorwaarde is wel dat Bosnië en Herzegovina goede vorderingen maakt op een aantal als prioritair aangegeven terreinen: voldoen aan de bestaande voorwaarden en internationale verplichtingen; effectievere governance; effectiever openbaar bestuur; Europese integratie; effectievere mensenrechtenbepalingen; een effectief justitieel stelsel; bestrijding van criminaliteit, met name georganiseerde criminaliteit; beheersing van asiel en migratie; hervorming van douane en belastingen; begrotingswetgeving; begrotingspraktijk; betrouwbare statistieken; een samenhangende handelspolitiek; een geïntegreerde energiemarkt; een verenigde economische ruimte voor Bosnië en Herzegovina en een gezamenlijk omroepbestel.
Chris Patten, commissaris voor buitenlandse betrekkingen, zegt het aldus: Het zou mij zeer verheugen om volgend jaar met Bosnië en Herzegovina onderhandelingen over een stabilisatie- en associatieovereenkomst te kunnen openen. Dat kan echter alleen als Bosnië en Herzegovina voldoende snelle vorderingen maakt op de gebieden die wij hebben aangewezen. Wanneer de politieke wil er is, kan Bosnië en Herzegovina dat doel beslist bereiken.
De conclusie van de haalbaarheidsstudie is dat Bosnië en Herzegovina sinds de donkere dagen van de jaren '90 veel vooruitgang heeft geboekt, maar nog aanzienlijke zwakke punten kent. Wat het land heeft verwezenlijkt: er zijn democratische procedures opgezet, de rechtsstaat is verbeterd, de macro-economische situatie is gestabiliseerd en er zijn sectorale hervormingen uitgevoerd waardoor Bosnië en Herzegovina beter aan de Europese normen voldoet. Op veel gebieden zijn echter nog fundamentele hervormingen nodig. Bosnië en Herzegovina moet laten zien dat het in staat is de regeringsverantwoordelijkheid op zich te nemen. De economische hervormingen moeten worden geconsolideerd en het technische en bestuurlijke vermogen moet verder worden versterkt.
De belangrijkste uitdaging waar Bosnië en Herzegovina voor staat, is het opbouwen van een staat die op zichzelf kan staan en in staat is tot verdere integratie met de structuren van de EU.
De Europese Commissie beveelt Bosnië en Herzegovina aan in 2004 het volgende te doen:
Aan de bestaande voorwaarden moet worden voldaan:
Hiertoe moeten Bosnië en Herzegovina en met name de Republika Srpska volledige medewerking verlenen aan het Internationale Strafhof voor het voormalige Joegoslavië, vooral door oorlogsmisdadigers voor het strafhof te brengen.
Maatregelen moeten worden genomen om aan de voorwaarden van de Raad van Europa na de toetreding daartoe te voldoen, met name op het gebied van democratie en mensenrechten.
De nog te nemen maatregelen in het kader van de routekaart moeten worden afgerond(1).
Op staatsniveau moet het bestuur worden verbeterd:
De wet inzake de Raad van Ministers en de wet inzake ministeries moet volledig worden uitgevoerd.
De Raad van Ministers en het Parlement moeten met voldoende regelmaat bijeen worden geroepen om overheidstaken met de nodige spoed te kunnen afhandelen.
Er moet voor worden gezorgd dat de nieuwe staatsministeries en -instanties volledig operationeel worden.
Het actieplan voor prioritaire hervormingen 20032004 moet worden uitgevoerd en een geconsolideerd werkplan voor de staatsoverheid moet worden opgesteld, waarin voor elke beleidsprioriteit overeenkomstige begrotingsmiddelen worden uitgetrokken.
Er moet worden toegezien op het correct en volledig functioneren van het Directoraat voor Europese Integratie.
De rechtstaat moet worden opgebouwd:
Het rechtsstelsel moet effectiever worden gemaakt door middel van wetgeving tot instelling van één gezamenlijke Hoge Raad voor Justitie en Rechtsvervolging.
Voor het Staatsgerechtshof moet voldoende personeel en financiële middelen ter beschikking worden gesteld.
Criminaliteit, met name georganiseerde criminaliteit, moet worden aangepakt, en op staatsniveau moet de nodige handhavingscapaciteit worden opgebouwd door terbeschikkingstelling van de nodige middelen en faciliteiten voor het functioneren van het Staatsbureau voor Inlichtingen en Bescherming en het ministerie van Veiligheid van Bosnië en Herzegovina. Bosnië en Herzegovina moet ook doorgaan met de reorganisatie van de politie, om de wetshandhaving te rationaliseren.
Asiel en migratie moeten worden beheerst door geschikte administratieve structuren op te zetten.
De economische hervormingen moeten worden voortgezet:
De aanbevelingen van de beleidscommissie voor indirecte belastingen moeten worden uitgevoerd, met name door parlementaire goedkeuring van de wet inzake de dienst voor indirecte belastingen en daarmee samenhangende wetgeving. Er moet een directeur voor de autoriteit voor indirecte belastingen worden benoemd en er moet worden toegezien op het functioneren van de nieuwe douanedienst. Bosnië en Herzegovina moet aantonen dat het vorderingen maakt met de invoering van BTW.
Het beheer van de begroting moet worden verbeterd door een begrotingswet aan te nemen en met de uitvoering daarvan te beginnen. Deze begrotingswet moet meerjarenplanning en -raming omvatten. Tevens moet worden begonnen met het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening van de overheid. Bosnië en Herzegovina moet maatregelen nemen om alle inkomsten van de overheid op alle niveaus te registreren.
De statistiekwet moet volledig worden uitgevoerd.
Er moet een samenhangende brede handelspolitiek komen en de bestaande wetgeving moet worden aangepast met het oog op een consistent beleid voor vrije zones. Op staatsniveau moeten onder meer certificatieprocedures voor de uitvoer van dierlijke producten worden opgezet en moet een fytosanitair bureau worden opgericht. Deze dienen te voldoen aan de EG-regels om de export te bevorderen, maar ook om normalisatie en de totstandkoming van één economische ruimte te stimuleren;
De elektriciteitsmarkt moet worden geïntegreerd door de desbetreffende actieplannen van de entiteiten uit te voeren.
De verenigde economische ruimte van Bosnië en Herzegovina moet verder worden ontwikkeld door instelling van een Mededingingsraad. Bepalingen moeten worden ingevoerd voor wederzijdse erkenning van producten binnen de rechtsorde van Bosnië en Herzegovina. Er moet een samenhangende en effectieve regeling voor overheidsopdrachten komen. Dubbele vergunningenstelsels en dergelijke vereisten moet worden afgeschaft, zodat dienstverleners overal in Bosnië en Herzegovina kunnen opereren zonder dat aan onnodige administratieve eisen hoeft te worden voldaan. Er moet één verenigd handelsregister komen.
De institutionele capaciteit moet worden versterkt:
Verdere inspanningen voor effectief openbaar bestuur zijn nodig. Dit houdt in dat een uitgebreid, financieel haalbaar actieplan voor de hervorming van het openbaar bestuur wordt opgezet. De verdeling van bevoegdheden moet op rationele wijze worden geregeld (dit geldt bijvoorbeeld voor politie en gezondheidszorg).
Gezorgd moet worden voor financiering van en samenwerking tussen overheidsinstanties op staats- en entiteitsniveau.
Er moet worden toegezien op naleving van de mensenrechten door op het gebied van de terugkeer van vluchtelingen wetgeving goed te keuren en al bestaande wetgeving uit te voeren. Dit geldt met name voor de wetgeving inzake het Fonds van Bosnië en Herzegovina voor de terugkeer van vluchtelingen. De overdracht van de instanties voor mensenrechten aan de autoriteiten van Bosnië en Herzegovina moet worden voltooid. De bij de Mensenrechtenkamer uitstaande zaken moeten worden geregeld en de taken van de Kamer moeten worden overgedragen aan het Constitutioneel Hof. Gezorgd moet worden voor toereikende financiering van dit Hof. De staat moet de volledige verantwoordelijkheid voor de staatsombudsman op zich nemen en er moet worden gestreefd naar het samengaan van de ombudsmannen van de staat en van de entiteiten.
Er moet wetgeving worden aangenomen (die verenigbaar is met de Europese normen) om de levensvatbaarheid op de lange termijn van een financieel en redactioneel onafhankelijke omroep op staatsniveau te waarborgen. De verschillende omroeporganisaties moeten gebruik maken van gezamenlijke infrastructuur.
De Europese Commissie steunt de hervormingsplannen van Lord Ashdown, de Hoge Vertegenwoordiger en Speciale Vertegenwoordiger van de EU, en verwacht van de autoriteiten van Bosnië en Herzegovina dat deze aan dat proces het komende jaar hun volledige medewerking verlenen.
Alle aanbevolen hervormingen zijn van belang voor een geslaagde uitvoering van een stabilisatie- en associatieovereenkomst. De Commissie is van mening dat het voorgestelde tijdschema realistisch is en dat Bosnië en Herzegovina, door dit streven tot werkelijkheid te maken, tot verdere integratie met de EU kan komen.
Achtergrond
Deze haalbaarheidsstudie is de laatste fase van het stabilisatie- en associatieproces van de EU, dat bedoeld is om Bosnië en Herzegovina geleidelijk op te nemen in de EU-structuren. De eerste stap is door Bosnië en Herzegovina gezet in het begin van 2000, toen het eerste werk aan de routekaart met achttien prioritaire hervormingsmaatregelen begon. Deze routekaart was in september 2002 grotendeels voltooid. De Commissie begon toen te werken aan de haalbaarheidsstudie. In maart 2003 ontving het Directoraat voor Europese Integratie van Bosnië en Herzegovina een vragenlijst die alle voor een mogelijke stabilisatie- en associatieovereenkomst relevante sectoren betrof. De antwoorden van Bosnië en Herzegovina zijn met de Commissie besproken op een aantal werkgroepbijeenkomsten in de periode mei tot september 2003. De bevindingen van de studie zijn gebaseerd op de antwoorden van Bosnië en Herzegovina op die vragenlijst en de bevindingen van de werkgroepen, aangevuld met ander door de Commissie verricht onderzoek.
Wanneer de in de haalbaarheidsstudie genoemde hervormingen met succes worden uitgevoerd, kan worden onderhandeld over een stabilisatie- en associatieovereenkomst. Zo'n stabilisatie- en associatieovereenkomst helpt de landen van de westelijke Balkan zich voor te bereiden, zoals de Europaovereenkomsten de Midden- en Oost-Europese landen hebben geholpen bij de voorbereidingen op de toetreding.
Voor nadere informatie over de betrekkingen met de EU:
http://europa.eu.int/comm/external_relations/see/bosnie_herze/index.htm
(1)De EU heeft in 2000 een routekaart opgesteld met achttien maatregelen die Bosnië en Herzegovina moet nemen als aanloop tot een studie naar de haalbaarheid van onderhandelingen over een stabilisatie- en associatieovereenkomst.