Mr. M.W.F. (Willem) Treub

Vooraanstaand liberaal politicus uit het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw. Hoogleraar economie in Amsterdam. Behoorde aanvankelijk tot de Radicalen i en werd in 1904 Tweede Kamerlid voor de VDB, waarmee hij later echter brak. In 1913 minister in het kabinet-Cort van der Linden i. Bezat uitstekende organisatorische kwaliteiten en zorgde tijdens de Eerste Wereldoorlog voor een voortvarend financieel-economisch beleid. Trad in 1916 af vanwege een conflict over het staatspensioen, maar keerde in 1917 weer terug. Werd in 1918 Tweede Kamerlid voor de Economische Bond, een liberale partij die een 'zakelijke' politiek voor stond. Voerde toen een sterk persoonlijke getinte verkiezingscampagne. Was nogal onberekenbaar; productief in denkbeelden, maar weinig resultaatgericht.

VDB, Liberaal, maar partijloos, Economische Bond, Neutrale fractie, LSP
functie(s) in de periode 1904-1921: lid Tweede Kamer, minister

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Personalia
2. Partij/stroming
3. Hoofdfuncties/beroepen (11/18)
4. Partijpolitieke functies
5. Nevenfuncties (2/19)
6. Opleiding
7. Activiteiten
8. Wetenswaardigheden
9. Publicaties van/over
10. Familie/gezin
11. Uitgebreide versie

voornamen (roepnaam)
Marie Willem Frederik (Willem)

geboorteplaats en -datum
Voorschoten, 30 november 1858

overlijdensplaats en -datum
's-Gravenhage, 24 juli 1931partij(en)

• - 

  liberaal (lid oud-radicale kiesvereniging "Burgerplicht" te Amsterdam), vanaf 1887
• - 

  Radicale Bond, van 6 november 1892 tot 1895
• - 

  Liberale Unie, van 1900 tot maart 1901
• - 

  VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond), van 17 maart 1901 tot december 1914
• - 

  partijloos, van december 1914 tot 15 december 1917
• - 

  Economische Bond, van 15 december 1917 tot 16 april 1921
• - 

  Liberale Staatspartij "De Vrijheidsbond", van 16 april 1921 tot november 1921

lid tussentijds gevormde fractie(s)
Neutrale Fractie, van 27 september 1918 tot 16 april 1921

• - 

  hoogleraar staathuishoudkunde en statistiek, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 23 november 1896 tot 1 november 1905 (vanaf december 1904 op non-actief)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 8 november 1904 tot 29 augustus 1913 (voor het kiesdistrict Assen)
• - 

  lid gemeenteraad van 's-Gravenhage, van 22 april 1908 tot 5 september 1911 (gekozen in district III)
• - 

  minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, van 29 augustus 1913 tot 24 oktober 1914
• - 

  minister van Landbouw, Nijverheid en Handel ad interim, van 24 oktober 1914 tot 19 november 1914 (in afwachting van benoeming opvolger)
• - 

  minister van Financiën, van 24 oktober 1914 tot 8 februari 1916
• - 

  ambteloos, van 8 februari 1916 tot 22 februari 1917
• - 

  minister van Financiën, van 22 februari 1917 tot 9 september 1918
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1918 tot 15 oktober 1921
• - 

  fractievoorzitter Neutrale fractie, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1918 tot 28 april 1921
• - 

  voorzitter Ondernemersraad voor Nederlandsch-Indië, van november 1921 tot 1 mei 1931

takenpakket (bewindspersoon)

• - 

  Was vanaf augustus 1914 als minister van Landbouw, Nijverheid en Handel tevens belast met de geld- en fondsenhandel
• - 

  Was vanaf november 1914 als minister van Financiën tevens belast met arbeidersverzekering (KB van 2 november 1914)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  voorzitter ANVV (Algemeene Nederlandsche Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer), van mei 1924 tot oktober 1928
• - 

  voorzitter uitvoerend comité voor oprichting van een monument voor H.C. Dresselhuys, van 1930 tot 1931

afgeleide functies, presidia etc.
voorzitter Commissie van Voorbereiding voor het wetsvoorstel wijziging Gemeentewet en wet op de Inkomstenbelasting 1914 (Tweede Kamer der Staten-Generaal), vanaf december 1918

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

als parlementariër

• - 

  Sprak als Tweede Kamerlid met name over economische aangelegenheden en sociale en arbeidswetgeving, en daarnaast enkele keren over justitiële onderwerpen

opvallend stemgedrag (0/1)

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

als bewindspersoon (beleidsmatig) (3/4)

• - 

  Stelde in 1914 een Leningfonds in, dat werd gevoed door een vrijwillige lening (met als stok-achter-de-deur een verplichte lening) en door opcenten op de inkomstenbelasting. De opbrengst van de lening bedroeg in 1914 275 miljoen gulden.
• - 

  Diende in 1915 in het kader van de bestrijding van de kosten vanwege de oorlogsdreiging wetsvoorstellen in over belasting op voornamen bij geboorte-aangifte (vanaf de tweede voornaam) en op speelkaarten. Het eerste werd niet afgehandeld, het tweede werd in 1919 aangenomen.
• - 

  Diende in 1915 een wetsvoorstel in over een heffing van belasting als bijdrage in de kosten van toekenning van ouderdomsrenten. Dit wetsvoorstel bleef onafgedaan.

als bewindspersoon (wetgeving) (3/11)

• - 

  Bracht in 1917 een nieuwe Zegelwet en Registratiewet in het Staatsblad, die de heffingen regelde op registratie van akten van overdracht van roerende en onroerende zaken, en op akten van schuldbekentenissen, borgtochten en verpanding, jachtakten, wissels, poliszegels, huurzegels en effectenzegels. Het wetsvoorstel was ingediend en in de Tweede Kamer verdedigd door zijn voorganger Van Gijn.
• - 

  Bracht in 1918 de Wet tot heffing eener dividend- en tantièmebelasting tot stand
• - 

  Bracht in 1918 de wet tot stand om machtiging te geven tot deelneming door de staat in het (oprichtings)kapitaal van een Nederlandse Hoogovens- Staal- en Walswerkfabriek. Hierdoor kon de Hoogovensfabriek bij Velsen worden opgericht.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

algemeen (3/10)

• - 

  Kwam in maart 1918 in conflict met minister Posthuma over de financiering van de distributie-uitgaven
• - 

  Maakte tijdens de verkiezingen van 1918 een tournee door Nederland van Maastricht tot Winschoten en van Enschede naar Vlissingen, die bekend zou worden als 'tweeëntwintig stedentocht'
• - 

  Deed 10 juli 1920 een oproep tot verregaande samenwerking of zelfs fusie van Liberale Unie, Bond van Vrij-Liberalen, Economische Bond en andere liberale partijen. Dit gaf de aanzet tot besprekingen die in april 1921 leidde tot oprichting van de Vrijheidsbond.

uit de privésfeer (3/5)

• - 

  Zijn broer Melchior was een beroemd hoogleraar plantkunde, zijn broer Hector een beroemd hoogleraar gynaecologie.
• - 

  In Voorschoten is een gedenksteen uit het geboortehuis van de gebroeders Willem, Melchior en Hector Treub aangebracht in een winkel
• - 

  Zijn vader was burgemeester en gemeentesecretaris van Voorschoten (1842-1887) en gemeentesecretaris van Veur

verkiezingen (3/7)

• - 

  Versloeg in 1904 bij een tussentijdse verkiezing in het district Assen N.G. Pierson (ul) na herstemming
• - 

  Versloeg in 1905 H. Bos Kzn. (arp)
• - 

  Versloeg in 1909 jhr. L.A.S.J. de Milly van Heiden Reinestein (vl) na herstemming

niet-aanvaarde politieke functies

• - 

  wethouder van Amsterdam, september 1893 (verkiezing niet aangenomen)

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
"Minister Voorwaarts"

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

literatuur/documentatie (6/14)

• - 

  D. Hillenius, "Prof.mr. M.W.F. Treub (1858-1931)", in: VNG-magazine, juli 2001
• - 

  Patrick van Schie, "Vrijheidsstreven in verdrukking. Liberale partijpolitiek in Nederland 1901-1940" (2005), 171-172
• - 

  Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
• - 

  "Het Vaderland", 25 juli 1931
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1905, 1909
• - 

  Ned. Patriciaat, 1935

Biografisch Woordenboek(en)

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.