Jhr.Mr. A.F. de Savornin Lohman

Protestants politicus; voorman van de christelijk-historischen. Aristocratische, maar ook temperamentvolle Groninger die driftig kon reageren en zich soms zeer scherp uitliet tegen politieke tegenstanders. Stond echter wel open voor argumenten van anderen. Had een sterk juridische inslag bij de benadering van vraagstukken. Werd in 1879 Tweede Kamerlid voor de antirevolutionairen en bleef dat tot 1921 (onderbroken door een kort ministerschap in het kabinet-Mackay i en enige jaren in de Eerste Kamer). Brak samen met Kuyper i met de Hervormde Kerk, maar keerde zich later af van de antirevolutionaire voorman. Van 1884 tot een conflict in 1896 hoogleraar aan de VU. Voor- en nadien rechter. Als vooraanstaand, invloedrijk staatsman was hij tot op hoge leeftijd één van de belangrijkste adviseurs van koningin Wilhelmina i.

Antirevolutionairen, ARP, Vrij-Antirevolutionaire Partij, CHP, CHU
functie(s) in de periode 1879-1921: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Eerste Kamer, minister

• - 

  ARP (Anti-Revolutionaire Partij), tot 31 januari 1894
• - 

  VAR (Vrij-Antirevolutionaire Partij), van 1897 tot 16 april 1903
• - 

  CHP (Christelijk-Historische Partij), van 16 april 1903 tot 9 juli 1908
• - 

  CHU (Christelijk-Historische Unie), vanaf 9 juli 1908

• - 

  rechter Arrondissementsrechtbank te Appingedam, van 1 januari 1863 tot 1 september 1866
• - 

  rechter Arrondissementsrechtbank te 's-Hertogenbosch, van 1 september 1866 tot 1 november 1872
• - 

  raadsheer Gerechtshof te 's-Hertogenbosch, van 1 november 1872 tot 1 maart 1884
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1879 tot 11 oktober 1884 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  hoogleraar staatsrecht, Vrije Universiteit te Amsterdam, van 17 november 1883 tot 24 februari 1890
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 november 1884 tot 18 mei 1886 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juli 1886 tot 17 augustus 1887 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1887 tot 27 maart 1888 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 19 februari 1890 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  voorzitter antirevolutionaire Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van september 1888 tot 24 februari 1890
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, van 25 februari 1890 tot 21 augustus 1891
• - 

  hoogleraar staatsrecht, Vrije Universiteit te Amsterdam, van september 1891 tot 7 oktober 1896
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 15 juni 1892 tot 1 februari 1894 (voor Gelderland)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 13 februari 1894 tot 20 maart 1894 (voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 8 februari 1921 (1894-1918 voor het kiesdistrict Goes)
• - 

  hoofdredacteur christelijk-historisch dagblad "De Nederlander", van 16 mei 1894 tot 1 oktober 1921
• - 

  voorzitter (vrij-)antirevolutionaire Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 20 mei 1894 tot april 1903
• - 

  voorzitter christelijk-historische Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van april 1903 tot 1 juli 1908
• - 

  fractievoorzitter CHU Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 juli 1908 tot 8 februari 1921

• - 

  minister van staat, van 31 augustus 1909 tot 11 juni 1924

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Staatscommissie inzake Kerkgenootschappen (Staatscommissie-Anema), van 16 april 1921 tot 6 mei 1922
• - 

  lid Raad van Commissarissen Stoomvaartmaatschappij "Zeeland"

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van november 1917 tot april 1918
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van december 1918 tot april 1920

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Diende in 1916 een amendement in om vrouwen niet het passief kiesrecht te verlenen. Hij vreesde dat mannelijke leden zich te veel zouden laten leiden door vrouwelijke charmes. Het amendement werd verworpen.
• - 

  Nam in 1917 het initiatief om de bepaling uit het Reglement van Orde te schrappen, dat bij Kamerontbinding alle aanhangige werkzaamheden moesten vervallen
• - 

  Diende in januari 1918 een initiatiefwetsvoorstel in over gelijke salarissen voor onderwijzers in het bijzonder en openbaar onderwijs; dit voorstel werd in mei 1918 door de Tweede Kamer verworpen

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  In 1891 verwierp de Eerste Kamer met 32 tegen 14 stemmen het door hem verdedigde wetsvoorstel tot splitsing van de meervoudige kiesdistricten in de grote steden (de zgn. Stedenwet)

• - 

  Bracht in 1890 een wet tot stand, waarin de hoge en gewichtige openbare ambten stonden vermeld die, naast het behoren tot de hoogstaangeslagenen, recht gaven op verkiesbaarheid voor de Eerste Kamer. Het wetsvoorstel was in 1889 ingediend door minister Mackay.

• - 

  Speelde een actieve rol bij de kabinetsformatie in 1918; fungeerde min of meer als co-formateur van Nolens. Zag zelf af van een formateurschap vanwege zijn hoge leeftijd.
• - 

  In 1922 vroeg de koningin hem na de verkiezingen advies over de vraag of het zittende kabinet wel of niet de portefeuilles ter beschikking moest stellen. Hij adviseerde dat het dat wel moest doen om eventueel de vervanging van Ruijs door een protestantse minister-president mogelijk te maken.
• - 

  Nam tijdens de moeizame formatie na de Vlootwetcrisis in december 1923 zelf het initiatief om, via haar pasticulier secretaris, advies uit te brengen aan de koningin. Die arrangeerde daarop een gesprek van hem met jhr. Van Tets, directeur van het Kabinet van de Koningin.

• - 

  Zijn schoonvader was hoogleraar geneeskunde in Groningen
• - 

  In het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen staat een borstbeeld van hem (vanwege zijn curatorschap)
• - 

  Prins Hendrik was aanwezig bij zijn begrafenis

• - 

  Versloeg in 1909 H. Goeman Borgesius (ul). Werd in het district Groningen verslagen door H.L. Drucker (vdb).
• - 

  Versloeg in 1913 J.G. Moojen (ul)
• - 

  Werd in 1917 bij enkelvoudige kandidaatstelling gekozen

• - 

  lid Raad van State, 1902
• - 

  Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië, 1903
• - 

  kabinetsformateur, 1918 (geweigerd)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  H. van Spanning, "De Christelijk-Historische Unie", deel I (1988)
• - 

  W.F. de Gaay Fortman (red.), "Jhr.mr. A.F. de Savornin Lohman (1837-1924)" (bundel opstellen (1987))
• - 

  A.Th. van Deursen, "Savornin Lohman, Jhr. Alexander Frederik de (1837-1924)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 522
• - 

  J. de Bruijn, "Monisme versus dualisme. Jhr. mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman en het kabinet-Mackay (1888-1891)", in: "De sabel van Colijn. Biografische opstellen over religie en politiek in Nederland" (2011)
• - 

  "Het Vaderland", 11 en 12 juni 1924
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897-1913

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.