F. Domela Nieuwenhuis

De grote voorman van de revolutionair socialisten aan het eind van de negentiende eeuw. Was aanvankelijk luthers predikant, maar verliet in 1879 de kerk. Als redacteur van 'Recht voor Allen' veroordeeld wegens majesteitsschennis. In 1888 met steun van Kuypers 'kleine luyden' door het district Schoterland tot Tweede Kamerlid gekozen. Vroeg daar aandacht voor de grote sociale noden. Keerde zich later van de parlementaire democratie af en kwam in anarchistisch vaarwater terecht. Werd door zijn aanhangers als een soort apostel beschouwd; zijn portret hing in menig arbeiderswoning. Zijn begrafenis in Amsterdam in 1919 werd door tienduizenden arbeiders bijgewoond.

SDB
functie(s) in de periode 1888-1891: lid Tweede Kamer

• - 

  SDB (Sociaal-Democratische Bond) (verboden door de Hoge Raad in 1894)
• - 

  Socialistenbond, van 1894 tot 1897 (na zijn uittreden verloor de bond steeds meer leden, tot in 1900 de laatste afdelingen zich aansloten bij de SDAP)

• - 

  Evangelisch-Luthers predikant te Beverwijk, van 1871 tot 1875
• - 

  Evangelisch-Luthers predikant te 's-Gravenhage, van 1875 tot 31 augustus 1879
• - 

  redacteur weekblad "Recht voor Allen", van 1 maart 1879 tot 1898 (blad was door hem opgericht)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 15 september 1891 (voor het kiesdistrict Schoterland)
• - 

  redacteur "De Vrije Anarchist", van 2 april 1897 tot 1918

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  publicist "De Werkmansbode", orgaan van het Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond, vanaf 1877 (vanaf juli 1878 vaste rubriek sociale brieven)
• - 

  organisator propagandacursus, van 1877 tot 1878 (hieruit kwam later de afdeling 's-Gravenhage van de SDB voort)

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Stemde in 1890 (met 19 liberalen) tegen een wet die een algeheel verbod op het dragen van wapens op de openbare weg en in publieke ruimten instelde. Hij vond dat in strijd met het recht op zelfverdediging.
• - 

  Stemde in november 1890 als enige tegen het ontwerp-Adres van rouwbeklag dat na het overlijden van koning Willem III door de Tweede Kamer aan koningin Emma werd gezonden
• - 

  Interpelleerde in 1891 minister Ruijs van Beerenbroek over een werkstaking in Enschede

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Werd in 1886 veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf wegens majesteitsschennis vanwege het artikel "De Koning komt". Hij zat zeven maanden in de gevangenis in Utrecht en kreeg toen gratie.
• - 

  Liet zich in 1891 met tegenzin weer kandidaat stellen, maar werd bij herstemming verslagen door M.W.F. Treub (rad.). Om Domela ter wille te zijn bedankte die in overleg met het kiescomité van de Friesche volkspartij, die hem kandidaat had gesteld. Bij de verkiezingen die toen nodig waren, werd overigens een liberaal gekozen.
• - 

  Na 1893 bestrijder van de parlementaire sociaaldemocratie en voorman van de anarchisten

• - 

  Zijn broer Jacob was hoogleraar straf- en strafproces aan de Rijksuniversiteit Groningen (1884-1906) en Statenlid voor de CHU in Noord-Holland en Groningen
• - 

  Zijn vader was hoogleraar aan het Evangelisch-Luthers Seminarie
• - 

  Grootmoeder was Duitse en moeder van Engelse afkomst

• - 

  Wees in maart 1891 een uitnodiging voor een koninklijk diner af met een schrijven aan koningin-regentes Emma. Hij verklaarde daarin, dat de reden voor zijn weigering was, meer nog dan het niet kunnen of willen voldoen aan de voorwaarde om in kostuum te verschijnen, dat hij niet aan een 'weelderigen disch' wilde aanzitten, terwijl hij wist dat duizenden het allernoodzakelijke misten "om den mond open te houden van vrouw en kinderen zonder dat (er) iets werd gedaan om in dien nood te voorzien".

• - 

  Versloeg in 1888 in het kiesdistrict Schoterland B.H. Heldt (lib.) en L.W. de Vries (a.r.); bij herstemming werd hij gekozen met steun van de antirevolutionairen
• - 

  Was in 1888 ook Tweede Kamerkandidaat in de districten Amsterdam en Groningen

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  R. de Jong, "Nieuwenhuis, Ferdinand (1846-1919)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 431
• - 

  Tessel Pollmann, "Domela Nieuwenhuis: een socialist in koffie", in: "Bruidstraantjes en andere verhalen" (1999)
• - 

  C.Ch.G. Visser, "Domela Nieuwenhuis, Ferdinand", in: Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme, deel 1, 66
• - 

  J.W. Stutje, "Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Een romantische revolutionair" (2012)
• - 

  J.W. Stutje, "Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919). Van Christen tot anarchist", in: P.E. Werkman en R.E. van der Woude (red.), "Bevlogen theologen. Geëngageerde predikanten in de negentiende en twintigste eeuw" (2012)
• - 

  Ned. Patriciaat, 1920

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in Biografisch Lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands Protestantisme
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

• - 

  archief F. Domela Nieuwenhuis, IISG
• - 

  collectie F. Domela Nieuwenhuis, Instituut voor Nieuwe Geschiedenis te Moskou

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.