Terug naar Schengen: De Commissie stelt de Raad voor om bepaalde lidstaten toe te staan de tijdelijke controles voor nog eens drie maanden te handhaven

De Europese Commissie i heeft de Raad i vandaag aanbevolen bepaalde lidstaten toe te staan de huidige tijdelijke controles aan een aantal interne Schengengrenzen in de Schengenlidstaten Oostenrijk, Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen voor nog eens drie maanden te handhaven.

Ondanks de geleidelijke stabilisering van de situatie en de uitvoering van een aantal door de Commissie voorgestelde maatregelen voor een beter beheer van de buitengrenzen en een betere bescherming van het Schengengebied i, is de Commissie van oordeel dat nog niet volledig is voldaan aan de voorwaarden van het stappenplan "Terug naar Schengen", die een terugkeer naar een normaal functioneren van het Schengengebied mogelijk maken.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: "Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt met de afschaffing van grenscontroles aan de binnengrenzen, maar deze vooruitgang moet vastere vorm krijgen.Daarom bevelen wij aan om de betrokken lidstaten toe te staan de tijdelijke grenscontroles voor nog eens drie maanden te handhaven."

Dimitris Avramopoulos i, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: "Schengen is een van de belangrijkste successen van de Europese integratie, iets wat wij op zijn waarde moeten weten te schatten. De Europese Commissie werkt standvastig samen met de lidstaten bij het geleidelijk afschaffen van de tijdelijke controles aan de binnengrenzen en het zo spoedig mogelijk herstellen van het normaal functioneren van het Schengengebied zonder controles aan de binnengrenzen. Zij zal dat ook blijven doen. Europa wordt geconfronteerd met een ongekende migratiedruk. De afgelopen maanden hebben we onze maatregelen om deze druk op te vangen, voortdurend verbeterd. Maar we zijn er helaas nog niet. Daarom bevelen wij de Raad aan om bepaalde lidstaten toe te staan beperkte tijdelijke controles aan de binnengrenzen voor nog eens drie maanden te handhaven, zij het onder strikte voorwaarden en uitsluitend als laatste redmiddel."

In de afgelopen maanden is aanzienlijke vooruitgang geboekt met het beveiligen en beheren van de buitengrenzen en het terugdringen van irreguliere migratie. Met de op 6 oktober 2016 opgerichte Europese grens- en kustwacht komen de middelen beschikbaar om de buitengrenzen van de EU beter te beschermen en om op nieuwe ontwikkelingen te reageren. De invoering van het hotspotsysteem heeft ervoor gezorgd dat nu van bijna alle migranten die in Griekenland en Italië aankomen de identiteit wordt geregistreerd en vingerafdrukken worden genomen. Ook de op handen zijnde systematische controles aan de hand van relevante databanken van iedereen die de buitengrenzen overschrijdt, zoals voorgesteld door de Commissie, zal verder bijdragen aan het versterken van de buitengrenzen. Bovendien heeft de verklaring van de EU en Turkije geleid tot een forse daling van het aantal irreguliere migranten en asielzoekers dat in de EU aankomt.

Een aanzienlijk aantal irreguliere migranten en asielzoekers verblijft echter nog in Griekenland en de situatie op de Westelijke Balkanroute blijft precair. Dit brengt een potentieel risico van secundaire bewegingen met zich. Voorts zal er, ondanks belangrijke verbeteringen in het beheer van de buitengrenzen, meer tijd nodig zijn om een aantal actiepunten uit het stappenplan "Terug naar Schengen" uit te voeren en de verwachte resultaten te behalen. Vanaf februari 2017 zullen de operaties van de Europese grens- en kustwacht Griekenland steun bieden aan de noordelijke Griekse buitengrens. De verklaring van de EU en Turkije levert bestendig resultaten op. Die trend moet worden voortgezet en vanaf medio maart moet de volledige toepassing van de Dublinregels in Griekenland geleidelijk worden hervat. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt, maar de actuele werkzaamheden en de situatie ter plaatste wijzen erop dat deze uitzonderlijke omstandigheden voortduren. De Commissie acht het dan ook gerechtvaardigd de betrokken lidstaten uit voorzorg toe te staan om, uitsluitend wanneer er geen alternatieve maatregelen zijn, de huidige beperkte controles aan de binnengrenzen, bij wijze van uitzondering en onder strikte voorwaarden, voor nog eens een periode van drie maanden te verlengen. Dergelijke controles moeten met name gericht en qua toepassingsgebied, frequentie, locatie en tijd tot het strikt noodzakelijke beperkt zijn.

De controles betreffen dezelfde binnengrenzen als die welke door de Raad op 11 november 2016 voor controle werden aanbevolen:

• - 

  Oostenrijk: aan de landgrens met Hongarije en Slovenië;
• - 

  Duitsland: aan de landgrens met Oostenrijk;
• - 

  Denemarken: in Deense havens met een veerverbinding met Duitsland en aan de landgrens met Duitsland;
• - 

  Zweden: in Zweedse havens in de politieregio's Zuid en West en aan de Öresundbrug (Sontbrug),
• - 

  Noorwegen: in Noorse havens met een veerverbinding met Denemarken, Duitsland en Zweden.

Volgende stappen

De Raad moet een besluit nemen op basis van dit voorstel voor een aanbeveling.

Noodzaak, frequentie, locatie en tijd van de controles moeten, zoals tot nu toe het geval was, wekelijks beoordeeld worden en de controles moeten aan het niveau van de actuele dreiging aangepast en, wanneer dat passend is, geleidelijk afgeschaft worden. De betrokken lidstaten blijven verplicht om iedere maand stipt aan de Commissie verslag uit te brengen over de noodzaak van de controles die worden uitgevoerd.

De Commissie geeft zich ook rekenschap van de nieuwe problemen die de afgelopen jaren zijn ontstaan, en waarvan de recente terroristische aanslag in Berlijn een voorbeeld was. Hoewel het huidige juridische kader vooralsnog toereikend was om de problemen aan te pakken, denkt de Commissie in dit verband na over de vraag of het voldoende geschikt is voor de problemen die zich op het gebied van veiligheid ontwikkelen.

Achtergrond

Er waren in Griekenland ernstige tekortkomingen bij het beheer van de buitengrens en er bevond zich in het land een aanzienlijk aantal niet-geregistreerde migranten en asielzoekers die irregulier naar andere lidstaten wilden reizen. Die combinatie leidde tot uitzonderlijke omstandigheden die een ernstige dreiging voor de openbare orde en de binnenlandse veiligheid vormden en het algehele functioneren van het Schengengebied in gevaar brachten. Als gevolg van die uitzonderlijke omstandigheden werd de vrijwaringsprocedure van artikel 29 van de Schengengrenscode geactiveerd en stelde de Raad op 12 mei 2016 een aanbeveling vast om aan bepaalde binnengrenzen van het Schengengebied in Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Denemarken en Noorwegen gedurende zes maanden evenredige controles te handhaven.

Op 25 oktober 2016 heeft de Commissie voorgesteld bepaalde lidstaten toe te staan tijdelijke grenscontroles aan dezelfde binnengrenzen te handhaven voor een periode van nog eens 3 maanden, onder strengere voorwaarden en met de verplichting om maandelijks gedetailleerd verslag uit te brengen over de resultaten. Hoewel de situatie zich geleidelijk stabiliseerde, vond de Commissie dat de voorwaarden van het stappenplan “Terug naar Schengen” nog niet geheel waren vervuld en dat een terugkeer naar een normaal functionerend Schengengebied daarom nog niet mogelijk was. Op 11 november 2016 heeft de Raad zijn goedkeuring gehecht aan het voorstel van de Commissie.

De aanbeveling die de Commissie voorstelt, belet de lidstaten, waaronder de vijf betrokken lidstaten, niet om, in het kader van de algemene regels voor de tijdelijke herinvoering van controles aan de binnengrenzen, gebruik te maken van de daar beschikbare aanvullende mogelijkheden wanneer zich een andere ernstige bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid voordoet die geen verband houdt met de ernstige tekortkomingen bij het beheer van de buitengrens. Zo deelde Frankrijk - een land waarop de aanbeveling van 12 mei 2016 geen betrekking had - tijdens de periode van toepassing van de aanbeveling mee dat het vanwege voorzienbare gebeurtenissen en terroristische dreigingen opnieuw grenscontroles aan zijn binnengrenzen invoerde en zou handhaven.

Meer informatie

Uitvoeringsbesluit van de Raad tot vaststelling van een aanbeveling tot verlenging van het tijdelijke toezicht aan de binnengrenzen in uitzonderlijke omstandigheden waarbij de algemene werking van het Schengengebied in gevaar komt

Vragen en antwoorden: Een gecoördineerde EU-aanpak voor tijdelijke controles aan de binnengrenzen

FACTSHEET: De Schengenregels toegelicht

Terug naar Schengen - Een stappenplan

Persbericht: Commissie over de vooruitgang die is geboekt bij de invoering van de nieuwe Europese grens- en kustwacht

IP/17/124