Algemene bepaling
De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.
In andere talen:
Inhoudsopgave van deze pagina:
In een democratie regeert het volk, maar het volk kan niet over ieder bestuursbesluit of wet een beslissing nemen. Daarom hebben de meeste landen waaronder Nederland een representatieve (vertegenwoordigende) of indirecte democratie. Dat houdt in dat het volk een aantal vertegenwoordigers kiest, die namens het volk wetten maakt en besluiten neemt over het bestuur van het land.
Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger belangrijk zijn. Bovendien geniet de burger bescherming van zijn rechten en vrijheden, tegen medeburgers én tegen de overheid. Een burger weet dan waar hij qua rechten en plichten aan toe is. Een democratische rechtsstaat is dus een land waarin de rechtsstaat op een democratische manier tot stand is gekomen.
Deze algemene bepaling, die in 2022 voor artikel 1 aan de Grondwet werd toegevoegd, bepaalt nu dat de Grondwet de democratische rechtsstaat moet garanderen. Dit betekent dat de Grondwetgever bij iedere wijziging van de Grondwet moet bekijken of de democratische rechtsstaat nog wel gegarandeerd is.
De Grondwet garandeert dat voor iedereen de regels duidelijk zijn wat mag en niet mag en dat die regels op een democratische manier zijn gemaakt.
Uitleg
In Nederland kiezen de Nederlanders vertegenwoordigers die bepalen wat wel mag en wat niet mag. Wat wel en niet mag wordt opgeschreven in wetten en andere regels zodat iedereen kan weten wat hij of zij wel en niet mag en/of moet doen. Dat noemen we een democratische rechtsstaat. Iedereen weet dan waar hij aan toe is.
Deze bepaling bepaalt nu dat de Grondwet de democratische rechtsstaat moet garanderen. Dit betekent dat de Grondwetgever bij iedere wijziging van de Grondwet moet bekijken of de democratische rechtsstaat nog wel gegarandeerd is.
Veel landen hebben voorafgaand aan hun Grondwet een preambule, of een algemene bepaling staan. Doel daarvan is een relatie te leggen tussen de grondwet en degenen voor wie die Grondwet bestemd is. Zo'n preambule of algemene bepaling bevat dan verwijzingen naar begrippen als rechtsstaat, democratie en grondrechten.