Artikel 55: Verkiezing Eerste Kamer

De Eerste Kamer i wordt gekozen

• - 

  door de leden van Provinciale Staten i
• - 

  voor de niet provinciaal ingedeelde eilanden in Caribisch Nederland door de leden van een kiescolleges
• - 

  voor de kiesgerechtigden die in het buitenland wonen en ook mogen stemmen voor de Tweede Kamer (niet-ingezetenen) eveneens door een kiescollege (lid 2).

De verkiezing moet, behalve na tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer, binnen drie maanden na de verkiezingen voor Provinciale Staten plaatsvinden.

De zittingsduur van Provinciale Staten is vier jaar, behalve bij in de wet te bepalen uitzonderingen (artikel 129, vierde lid). Als de wetgever van deze mogelijkheid gebruik maakt, wordt de zittingsduur van de Eerste Kamer aangepast aan die langere of kortere zittingsduur van Provinciale Staten (artikel 52 lid 2).

Indien slechts voor één of enkele provincies van de normale zittingsduur wordt afgeweken, bij voorbeeld bij een provinciale herindeling, zal echter geen verlenging of verkorting van de zittingsduur en geen tussentijdse verkiezing van de Eerste Kamer nodig zijn.

Het kiesrecht voor de Eerste Kamer is geregeld in de Kieswet i. Zolang in de Kieswet het kiescollege voor niet-ingezetenen niet is geregeld is de versie van dit artikel uit 2017 i nog van kracht. Dat is geregeld in het additionele artikel VI i. Pas als de Wet kiescollege niet-ingezetenen i,gepubliceerd in Staatsblad 410 dd. 19 oktober 2022, bij Koninklijk Besluit in werking is getreden, treedt het nieuwe artikel 55 in werking.

Voor de Eerste Kamer voorziet de Grondwet in een stelsel van indirecte verkiezing door de leden van provinciale staten en, indien op grond van artikel 132a Caribische openbare lichamen zijn ingesteld, de leden van de kiescolleges voor de Eerste Kamer in die openbare lichamen (artikel 55).* Voorgeschreven wordt dat de verkiezing, behoudens in geval van ontbinding van de kamer, gehouden wordt binnen drie maanden na de verkiezing van de leden van provinciale staten. Hierdoor is verzekerd dat de samenstelling van een nieuwe Eerste Kamer gebaseerd is op een recente uitspraak van de kiezers. Eventuele nieuwe politieke ontwikkelingen die zich bij de verkiezingen van provinciale staten voordoen, zullen hierdoor op korte termijn hun doorwerking kunnen vinden in de samenstelling van de Eerste Kamer.

De zittingsduur van Provinciale Staten is op vier jaar gesteld, behoudens bij de wet te bepalen uitzonderingen (artikel 129, vierde lid).

Ingeval de wetgever van deze mogelijkheid gebruik maakt, zal de zittingsduur van de Eerste Kamer aangepast moeten kunnen worden aan de eventuele verlenging of verkorting van de zittingsduur van de colleges van provinciale staten.

In artikel 52, tweede lid, wordt deze afwijking van de normale zittingsduur van vier jaar mogelijk gemaakt. Indien slechts voor één of enkele provincies van de normale zittingsduur wordt afgeweken, bij voorbeeld bij een provinciale herindeling, zal echter geen verkorting van de zittingsduur en geen tussentijdse verkiezing van de Eerste Kamer nodig zijn.

Het kiesrecht voor de Eerste Kamer is geregeld in de Kieswet i.

*Sinds een Grondwetswijziging in 2022 kiest voor Nederlanders die ook kiesgerechtigd zijn voor de Tweede Kamer een kiescollege ook mede de Eerste Kamer.

• 1. 

  De leden van provinciale staten, de leden van de kiescolleges van de drie eilanden in Caribisch Nederland en de leden van het kiescollege voor niet-ingezetenen Nederlanders kiezen de leden van de Eerste Kamer. De verkiezingen zijn binnen drie maanden na de verkiezingen van provinciale staten. Dit hoeft niet als de regering wil dat er eerder verkiezingen zijn.
• 2. 

  De in het eerste lid genoemde kiescolleges worden gekozen door Nederlanders die voldoen aan de vereisten die gelden voor de verkiezing van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Uitleg

De Nederlandse bevolking kiest zelf de leden van de Tweede Kamer. Maar we kiezen niet zelf de leden van de Eerste Kamer. We kiezen wel de leden van provinciale staten. En de leden van provinciale staten kiezen de leden van de Eerste Kamer. Dit noemen we 'getrapte verkiezingen'.

Niet alle Nederlanders wonen in Nederland. Ook Nederlanders op de drie eilanden in Caribisch Nederland en Nederlanders die in het buitenland stemmen 'getrapt' de leden van de Eerste Kamer. Die Nederlanders kiezen kiescolleges die op hun beurt net als de Provinciale Staten dan de leden van de Eerste Kamer kiezen.

De verkiezingen moeten gehouden worden binnen drie maanden na de verkiezingen van de provinciale staten .

Het kan gebeuren dat de regering wil dat er eerder verkiezingen zijn. Bijvoorbeeld als de regering en de Eerste Kamer een groot verschil van mening hebben. Als de regering eerder verkiezingen wil, dan ontslaat de regering de Eerste Kamer. Hoe dit moet staat in artikel 64 i van de Grondwet. In dit geval kunnen provinciale staten natuurlijk niet binnen drie maanden na hun eigen verkiezing stemmen.

• 1. 

  The members of the Upper House shall be chosen by the members of the provincial councils and the members of the electoral colleges as referred to in paragraph 2 and in Article 132a, paragraph 3. The election shall take place not more than three months after the election of the members of the provincial councils except in the event of the dissolution of the House.
• 2. 

  For Dutch nationals who are not resident in the Netherlands and who satisfy the requirements laid down for elections to the Lower House of the States General, elections shall be held for an electoral college for the Upper House. The members of this electoral college shall be directly elected by these Dutch nationals. The same conditions apply to membership. Article 129, paragraphs 2 to 6 shall apply mutatis mutandis.’

• 1. 

  Les sénateurs sont élus par les membres des États provinciaux et ceux des collèges électoraux visés au paragraphe 2 et à l’article 132a, paragraphe 3. L’élection a lieu, sauf en cas de dissolution de la Chambre, dans les trois mois suivant l’élection des membres des États provinciaux.
• 2. 

  Des élections visant à constituer un collège électoral de la Première Chambre sont organisées pour les Néerlandais non résidents qui satisfont aux conditions applicables à l’élection de la Seconde Chambre. Les membres de ce collège électoral sont élus directement par ces Néerlandais. L’éligibilité est soumise aux mêmes conditions. L’article 129, paragraphes 2 à 6, s’applique par analogie.

• 1. 

  Die Mitglieder der Ersten Kammer werden von den Mitgliedern der Provinzialstaaten und den Mitgliedern der Wahlgremien im Sinne des Absatzes 2 und des Artikels 132a Absatz 3 gewählt. Die Wahl findet, außer im Falle einer Auflösung der Kammer, innerhalb von drei Monaten nach der Wahl der Mitglieder der Provinzialstaaten statt.
• 2. 

  Für Niederländer, die keine Landesansässigen sind und die Voraussetzungen für die Wahl zur Zweiten Kammer der Generalstaaten erfüllen, finden Wahlen zu einem Wahlgremium für die Erste Kammer statt. Die Mitglieder dieses Wahlgremiums werden in unmittelbarer Wahl von diesen Niederländern gewählt. Für die Mitgliedschaft gelten dieselben Voraussetzungen. Artikel 129 Absätze 2 bis 6 gilt entsprechend.

• 1. 

  Los miembros de la Primera Cámara son elegidos por los miembros de los Estados Provinciales y los miembros de los colegios electorales como los mencionados en el artículo 132a, apartado tercero. La elección tendrá lugar, salvo en caso de disolución de la Cámara, dentro de los tres meses siguientes a la elección de los miembros de los Estados Provinciales.
• 2. 

  Se celebrarán elecciones para un colegio electoral para la Primera Cámara, en beneficio de los neerlandeses que no sean residentes en los Países Bajos y que cumplan los requisitos vigentes para la elección de la Segunda Cámara de los Estados Generales. Los miembros de dicho colegio electoral serán elegidos directamente por esos neerlandeses. A la pertenencia al colegio se le aplican los mismos requisitos. Se aplicará por analogía el artículo 129, apartados segundo a sexto.